آفات و بیماری های مهم مرکبات + تصاویر و روش های کنترل

مهندس حجت دهقانی
۷ مرداد ۱۴۰۲
۱۹۰

بیماری پوسیدگی قهوه ای میوه مرکبات: گونه های قارچ Phytophthora parasitica و P. citrophthora سبب ایجاد پوسیدگی قهوه ای می شوند. در این بیماری یک طرف میوه به رنگ قهوه ای روشن (خرمایی) تا قهوه ای زیتونی در می آید و سپس پوست آلوده چرمی و سفت می شود.

میوه های آلوده عمدتا می ریزند. در حضور رطوبت، روی میوه های آلوده اسپورهای قارچ به صورت گرد سفیدرنگ در سطح پوست گسترش می یابد و در تماس با میوه های مجاور به میوه های سالم انتشار می یابد.

روش های کنترل پوسیدگی قهوه ای میوه مرکبات: جهت کنترل می توان از اکسی کلرور مس و بردو مایع یا مخلوط بردو 2 کیلوگرم در هزار لیتر آب و متالاکسیل + مانکوزب با نسبت 2 در هزار استفاده نمود.

بیماری آنتراکنوز مرکبات: عامل این بیماری قارچ Colletotrichum gloeosporioides می باشد که در اثر آن برگ ها ابتدا زرد و سپس خشک می شوند و در نهایت می ریزند. آلودگی شدید سر شاخه ها به خشک شدن آن ها منجر می شود. روی میوه ها لکه های کوچک و بزرگ ابتدا به رنگ قرمز مایل به قهوه ای تشکیل می شود، سپس این لکه ها به رنگ قهوه ای تیره و در نهایت به رنگ سیاه در می آیند.

روش های کنترل آنتراکنوز مرکبات: جهت کنترل این بیماری می توان از اکسی کلرور مس، بردو مایع و یا مخلوط بردو 2 کیلوگرم در هزار لیتر آب، مانکوزب 2 در هزار و یا کلرتالونیل 2 در هزار استفاده نمود.

بیماری تریستزای مرکبات: رایج ترین علایم بیماری تریستزای مرکبات شامل توقف رشد، ضعف، زردی، گل دهی بی موقع، زوال تدریجی یا سریع درختان آلوده روی پایه نارنج و سایر پایه های حساس است. ویروس تریستزای مرکبات از طریق مواد گیاهی آلوده و شته منتقل می شود. این ویروس مرکبات به راحتی از طریق پیوند از درختان آلوده به نهال ها منتقل می شود.

روش های کنترل تریستزای مرکبات: شته جالیز ناقل اصلی ویروس تریستزا در شمال ایران می باشد. بنابراین، برای کنترل بیماری تریستزا نیاز است که با این شته مبارزه شود. جهت کنترل شته جالیز روی مرکبات می توان از پریمیکارب 500 تا 700 گرم در هزار لیتر آب، مالاتیون 2 تا 2 و نیم لیتر در هزار لیتر آب و پی متروزین یک کیلوگرم در هزار لیتر آب استفاده کرد.

بیماری شانکر مرکبات: عامل بیماری شانکر مرکبات باکتری Xanthomonas citri subsp citri می باشد. در سطح زیرین و روی برگ، سرشاخه و میوه ها لکه های برجسته و جوشی شکل ایجاد می شود.

جوش ها پس از مدتی چوب پنبه ای و مانند دهانه آتشفشان فرورفته می شوند، به طوری که حاشیه آن ها برجسته و مرکز آن ها فرورفته است. یکی از نشانه های ویژه این بیماری وجود هاله زرد رنگی در اطراف هر لکه روی برگ می باشد.

روش های کنترل شانکر مرکبات: جهت کنترل بیماری شانکر مرکبات می توان از اکسی کلرور مس، بردو مایع و یا مخلوط بردو 2 تا 3 کیلوگرم در هزار لیتر آب استفاده کرد.

آفت شته جالیز: شته جالیز با نام علمی Aphis gossypii روی سرشاخه های جوان مرکبات تغذیه کرده که سبب ترشح عسلک و تولید دوده روی گیاه می شود. این شته ناقل بیماری ویروسی تریستزا در شمال ایران می باشد.

روش های کنترل شته جالیز: جهت کنترل شته های مرکبات می توان از پریمیکارب 500 تا 700 گرم در هزار لیتر آب، مالاتیون 2 تا 2 و نیم لیتر در هزار لیتر آب، پی متروزین 1 کیلوگرم در هزار لیتر آب، ایمیداکلوپراید 500 سی سی در هزار لیتر آب و استامی پراید 250 گرم در هزار لیتر آب استفاده کرد.

آفت بالشک مرکبات: با نام علمی Pulvinaria aurantii آفت غالب باغ های مرکبات شمال کشور است. این حشره با تغذیه از شیره گیاهی سبب تضعیف درخت می شود. تولید مقدار زیاد عسلک سبب آلودگی شدید گیاه به قارچ دوده می شود.

آفت شپشک استرالیایی: با نام علمی Icerya purchase یکی از مهم ترین آفات باغ های مرکبات است که با مکیدن شیره گیاهی سبب ایجاد ضعف درختان می شود. در آلودگی بالا ریزش برگ و میوه و خشک شدن سرشاخه های جوان را به دنبال دارد. به علت ترشح عسلک فراوان میوه و برگ با لایه ای از دوده پوشیده می شود.

آفت سپردار قهوه ای مرکبات: با نام علمی Chrysomphalus dictyospermi می باشد. عمده خسارت آفت مربوط به نسل های دوم و سوم می باشد. این حشره به برگ و میوه و گاهی به شاخه های سبز مرکبات حمله کرده و از شیره گیاهی تغذیه می کند. لکه های زردرنگ در محل تغذیه، ریزش برگ ها و کوچک ماندن میوه ها از علایم خسارت این آفت می باشد.

آفت شپشک آردآلود مرکبات: با نام علمی Pseudococcus citri می باشد. پوره های سن یک در پشت برگ ها و سرشاخه های جوان استقرار یافته و از اردیبهشت ماه پوره های بعدی به روی میوه رفته و از شیره گیاهی تغذیه می کند. ترشح عسلک فراوان و در صورت تراکم زیاد آفت، ریزش میوه ها را به دنبال خواهد داشت.

روش های کنترل شپشک های مرکبات: می توان از کلرپیریفوس 1.5 تا 2 لیتر در هزار لیتر آب، اتیون 1.5 تا 2 لیتر در هزار لیتر آب و روغن امولسیون شونده 1 تا 1.5 درصد به صورت پیش بهاره استفاده کرد.

آفت کنه قرمز مرکبات: با نام علمی Panonychus citri به برگ، میوه و پوست شاخه و تنه درختان حمله کرده و از شیره سلولی گیاه تغذیه می کند. ایجاد لکه های کم رنگ روی سطح بالایی برگ در نتیجه تغذیه، قاشقی شدن و ریزش برگ ها، خشکیدگی سرشاخه های جوان و نقره ای شدن میوه بالغ در آلودگی شدید از علایم خسارت آن می باشد.

آفت کنه زنگ یا کنه نقره ای مرکبات: با نام علمی Phyllocoptruta oleivora نسوج برگ و میوه را پاره کرده و شیره گیاهی را می مکد که سبب ضعف شدید درخت خواهد شد. همچنین، باعث مخملی شدن میوه ها (حالت زنگار) روی درخت های نارنج و پرتقال و خاکستری مایل به قهوه ای شدن میوه لیمو می شود.

روش های کنترل کنه های مرکبات: جهت کنترل می توان از آبامکتین 20 سی سی + 250 سی سی روغن در 100 لیتر آب برای یک نوبت سمپاشی، نئورون 1 لیتر در هزار لیتر آب، ارتوس 500 تا 700 سی سی در هزار لیتر آب، نیسورون 500 تا 750 سی سی در هزار لیتر آّب، کلوفنتزین 250 تا 500 سی سی در هزار لیتر آب و انویدور 200 تا 300 سی سی در هزار لیتر آب استفاده کرد.

آفت مگس میوه مدیترانه: با نام علمی Ceratitis capitata به سبب تغذیه در مرحله لاروی از گوشت میوه مرکبات سبب نفوذ قارچ عامل کپک آبی و باکتری ها به داخل میوه و در نتیجه پوسیدگی و لهیدگی میوه می شود. در نهایت میوه های آلوده و پوسیده ریزش پیدا می کند.

روش های کنترل مگس میوه مدیترانه: جهت کنترل می توان از تری کلرفن 1 تا 2 کیلوگرم در هزار لیتر آب و مالاتیون 2 لیتر در هزار لیتر آب استفاده کرد.

آفت مینوز برگ مرکبات: با نام علمی Phyllocnistis citrella می باشد. لاروهای آفت از پارانشیم برگ بین دو کوتیکول تغذیه کرده و باعث چین خوردگی برگ ها و ایجاد دالان های رنگ پریده روی آن ها می شود. خسارت عمده آن در خزانه های بذری و پیوندی و باغ های تازه احداث شده می باشد.

روش های کنترل مینوز برگ مرکبات: جهت کنترل می توان از استامی پراید نیم کیلوگرم در هزار لیتر آب، کنفیدور 35 سی سی + 300 سی سی روغن در 100 لیتر آب، هگزافلومورون 25 سی سی + 300 سی سی روغن در 100 لیتر آب و آبامکتین 1 لیتر در هزار لیتر آب استفاده کرد.

آفت راب خاکستری: با نام علمی Parmacella ibera با تغذیه روی برگ و میوه سبب سوراخ شدن آن ها و لهیدگی و ریزش زود هنگام میوه می شود. همچنین، به دلیل تغذیه از جوانه ها و برگ ها سبب از بین رفتن نهال های جوان می شود.