بیماری لکه کرکی به برگ و میوه درخت گردو صدمه می زند. عامل آن قارچ بازیدیومایست اســـت کـــه بـــه تمـــام گونـــه هـــای جـــنس جـــوگلانس و کلیـــه ارقـــام گـــردو حمله میکند. این بیماری تا کنون از کشورهای بلغارستان، هند، ز لاندنو، اسپانیا و ایالات متحده گزارش شده است. در ایران تاکنون از گناباد و گرگان و کردستان گزارش شده است.

با توجه به خسارت زایی محدود این بیماری در درخت گـردو، مطالعـات زیـادی روی آن انجـام نشده است. نشانه ها به صورت لکه های زرد روشـن زاویـه دار در سـطح رویـی بـرگ و لکـه هـای سفید گچی در سطح زیرین در مقابل لکه های رویی دیده می شود. این لکه هـا به مـرور بافت مرده می شوند و در صورت وسیع بودن ناحیه بافت مرده، برگ می ریزد. 

بـه نـدرت در سـطح میوه نیز لکه های کوچک، گرد و کرک مانندی پیرامون یک ناحیه سبز رنگ مرکزی تشکیل مـی شوند که به مرور زمان قهوه ای تیـره - سـیاه رنـگ مـی شـوند. ایـن لکـه هـا معمـولاً فقـط موجـب بدشکلی پوست سبز میوه می شوند و به پوست چوبی یا مغز میوه صدمه نمی زننـد امـا در آلـودگی های شدید، میوه ها ریز و سبک می شوند. 

در ارتباط با چرخه این بیماری اطلاعات چندانی موجـود نیست به جز این که در سال های پر باران شایع است. 

از آن جائی که صدمه قابل توجهی بـه درخـت نمیزند، برنامه سم پاشی برای کنترل بلایت، برای کنترل آن نیز کفایت می کند. در ارتباط با میـزان مقاومت ارقام مختلف گردو به این بیماری گزارشی مبسوطی موجود نیست اما رقم Serr بشـدت 

حساس است.

این بیمـاری یکـی از مهم تـرین بیمـاری هـای سـیب محـسوب مـی شـود. در صـورتی کـه در بهـار هـوا مرطـوب و خنـک شـود، خسارت این بیمـاری شـدید خواهـد بـود. خـسارت مـستقیم ایـن بیماری به صورت حمله عامل بیماری به میوه و دم میوه می باشد و به طور غیرمستقیم با ایجاد لکه روی برگ ها، باعث کاهش رشـد درخت و مقدار محصول می شود. 

علائم: علائم بارز این بیماری روی برگ و میـوه مـی باشـد. روی برگ ها به محض باز شدن جوانـه هـا و ظهـور بـرگ هـای جـوان، لکه های کوچک مخملی شکل به رنگ سبز زیتونی تا قهوه ای بـا حاشیه نامشخص ظاهر می شود.

این لکه ها به مـرور گـسترش یافتـه و در صـورت فـراهم شدن شرایط مساعد محیطی، قسمت وسیعی از برگ ها را بـه طور مجزا یا پیوسته به هـم، در برمـی گیرنـد. 

لکـه هـای روی میوه شبیه لکـه هـای روی بـرگ مـی باشـد. بـا بـزرگ شـدن میوه های آلوده، لکه ها به تدریج به رنگ قهوه ای در آمـده و بافت میوه در محل این لکه ها چوب پنبه ای می شود.

عامل بیماری نوعی قارچ است.

زمستان گذرانی:

در برگ ها و میوه های آلوده افتاده بـه پـای درخـت زمـستان گذرانی مـیکنــد. با مرطوب شدن برگ های ریخته شـده بـه پـای درخـت، آسک های رسیده با جذب رطوبت متـورم شـده و آسکوسـپورهای درون خود را با فشار به خارج می فرستد. آسکوسپورها توسط بـاد روی اندام های تازه روئیده منتقل شده و آلـودگی اولیـه را اایجـاد میکنند. نقطه اوج خروج آسکوسپورها به طور معمـول مـصادف 

با مرحله تورم جوانه های گل تا مرحله کامل گلدهی است. 

قـارچ بعد از نفوذ در کوتیکول منشعب شده و در نتیجه بعـد از 9 تـا 17 روز از زمـان آلـودگی، لکـه هـا روی بـرگ هـا ایجـاد مـی شـود. 

آلودگی های ثانویه توسط کنیدی هایی که درسطح لکه ها تشکیل می شوند، ایجاد می گردند. 

کنترل:

1 -استفاده از ارقـام متحمـل و رعایـت فاصـله کـشت مناسـب در باغات تازه تاسیس 

2 -هـرس مرتـب درختـان جهـت تبـادل مناسـب هـوا و (پوشـش مناسب سم پاشی)

اسـتفاده از قـارچ کـش، حداقل سه نوبت سمپاشی قبـل و بعد از گل و نوبت سوم 10 روز بعد از نوبت دوم.

توجه:

1 -چنانچه در زمان شکوفه دهی، بارندگی شود پس از بارندگی، سمپاشی مجدد ضروری است.

2 -در صورت امکان پیش آگـاهی در منطقـه، زمـان سمپاشـی از این طریق معین شود.

ابتدا یکی از سموم بردوفیکس یا اکسی کلرومس تهیه شود و یا بصورت دست ساز اقدام به ساخت خمیر بردو نمائید.

 با یک وسیله تیز (مثل تیشه، تبر یا شی مناسب دیگر) لایه آلوده را بخوبی پاکسازی کنید تا پوسته و بافت سالم تنه درخت نمایان شود.

(دقت شود قبل از شروع پاکسازی کنار درخت پارچه یا نایلونی پهن شود که لایه های آلوده به خوبی جمع آوری شوند و خدایی نکرده در مسیر آب قرار نگیرند که باعث شیوع آلودگی و بیماری شوند)

همچنین دقت شود که بعد از پاکسازی ضایعات تنه هر درخت، با وایتکس وسیله ای که برای جداکردن قسمت آلوده استفاده شده را به خوبی ضدعفونی کنید تا انتقال مجدد به سایر درختان صورت نگیرد.

سپس با یکی از سمومی که تهیه شده و در قسمت بالا عرض گردید محل آسیب تنه درخت رو با یک فرچه کامل ضدعفونی و سپس با چسب باغبانی محل را پانسمان کنید.

با اینکار و در صورت لزوم  تکرار مجدد آن بعد از گذر سه هفته تا حدودی مشکل برطرف خواهد شد.

البته این نکته بسیار حائز اهمیت است که کنترل این بیماری بسیار مشکل است و عدم توجه به این بیماری منجر به خشکی درخت خواهد شد.

عوامل پیشگیری و کنترل بیماری شانکر:

▪️تقویت درخت با آبیاری منظم و تغذیه مناسب.

▪️عدم تماس مستقیم آب با تنه درختان که علی الخصوص در سیستم آبیاری غرقابی باید به این موضوع، باغداران محترم توجه و دقت لازم داشته باشند.

✔️بعد از برداشت محصول در پاییز سمپاشی سر شاخه‌ها با یکی از سموم زیر:

▫️اکسید مس (نوردکس) با غلظت دو در هزار

▫️اکسی کلرور مس با نسبت سه در هزار

▫️بردوفیکس با غلظت ده تا پانزده در هزار

▫️و یا تهیه و ساخت محلول بردو

🔸در دوره های سمپاشی تاج درخت، شست و شوی تنه با نسبت بالاتر (غلیظ‌تر) نیز توصیه می گردد.

🔸 در موقع تورم جوانه تا قبل از باز شدن شکوفه ها نیز با نسبت‌های اشاره شده سمپاشی مجدد عمل شود.

🔸با دیدن علایم بیماری در اواخر بهار شست و شوی تنه (نه شاخ و برگ) با ترکیبات مسی در برنامه قرار دهید.

🔸 شرایط تغذیه‌ای مناسبی برای درخت فراهم شود. اصولاً مدیریت تغذیه و آبیاری منظم در کنترل این بیماری بسیار موثر می باشد.

🔸در شرایط این چنینی مصرف کودهای ازته محدود نمایید.

🔸چنانچه درختان در تنه و شاخه خود، بر اثر عوامل مکانیکی دچار زخم و ترک خوردگی شوند، مستعد این بیماری می شوند. لذا چنانچه به تنه درخت صدمه ای وارد گردید در اولین فرصت با چسب باغبانی پوشش مناسب انجام شود.

در پایان مجدد تاکید می شود درختانی که دچار این بیماری هستند باید به خوبی مدیریت شوند و پس از انجام مواردی که در بالا ارایه گردید در صورت رویت مجدد علایم بیماری پاکسازی و پانسمان مجدد باید در برنامه قرار گیرد.

لکه تلخ از داخل میـوه سـیب شـروع مـی شـود و سـرانجام بـه بیرون سر ایت کرده، ظاهر میوه را هم معیوب می کند. 

علائـم ایـن اختلال ممکن است قبـل از برداشـت یـا در انبـار بـه وجـود آید. لکه های داخلـی میـوه، در هـر جـای بافـت آن از مغـز تـا پوسـت میتواند بروز کند، ولی ایجاد لکه ها درست در زیر پوست بیـشتر معمول است.

در میوه های به شدت آلوده، لکه های کوچک ممکن است به هم متصل و به لکه های بزرگ تبدیل شوند.

به تدریج که سلول های مبتلا به عارضه لکه تلخ می میرند، مقدار آب آنها کم شده و پوست روی محل لکه ها به شدت گرد یا زاویه دار فرورفتگی پیدا کـرده، کـم کـم بـه رنـگ قهـوه ای یـا بعضی مواقع سیاه در می آیند. 

عامل: 

تصور می شود که عامل اصلی این اختلال، نـامتوازن بـودن مواد معدنی، مخصوصاً غلظت کم کلسیم در گوشت میـوه اسـت.

وقتی نسبت پتاسیم و منیزیم به کلسیم زیـاد شـود تمایـل بـه بـروز لکه تلخ نیز افزایش پیدا میکند. 

نیروی حیاتی زیاد درخت یـا غـرور درخـت، برداست میوه نرسـیده، بزرگـی انـدازه میـوه، کم بـاری درخـت، هـرس شـدید، مصرف زیاد پتاسیم، آبیـاری نـامنظم بـاغ و مـصرف زیـاد از حـد نیتروژن بروز اختلال لکه تلخ را افزایش می دهـد و بـرای کـاهش خسارت باید از اقدامات مذکور خـودداری شـود. بعـضی شـرایط 

سردخانه، مانند تبرید سریع میوه ها بعد از برداشـت، دمـای پـایین، رطوبت نسبی بالا و اتمسفر کنترل شده در سردخانه نیز مـی توانـد توسعه این اختلال را در سردخانه کاهش دهد. 

کنترل:

 با چند بار پاشیدن کلسیم به درخت یا غوطه ور کردن میـوه هـا در محلــول 4 درصــدکلرور کلــسیم بــه مــدت 5 تــا 10دقیقــه یــا عملـی کـردن هـر دو کـار فـوق و سـپس نگهـداری میـوه هـا در سردخانه می توان از بروز اختلال لکـه تلـخ جلـوگیری کـرد و یـا حداقل، از خسارت آن کاست.

شانکرهای پوستی گردو بیماری های ثانویه ای هستند که به دنبال ضعیف شدن درخـت در اثـر تنش هـای محیطـی از جملـه سـطحی بـودن یـا فـشردگی خـاک، خـشکی، آبیـاری بـیش از حـد و پوسیدگی های طوقه و ریشه ظاهر می شوند و حتـی درختـانی کـه از شـانکر بهبـود مـی یابنـد، اگـر مجدداً در معرض چنین تنش هایی قرار گیرند، شانکردار می شوند. به همـین دلیـل، شـناخت و رفـع علل اولیه ضعف درخت مهم تر از درمان خـود شـانکر اسـت. 

انـواع شـانکرهای باکتریـایی گـردو شامل شانکر عمقی و شانکر سطحی پوست هستند که شانکر عمقی خطرناک تـر از سـطحی اسـت اما هیچیک به تنهایی کشنده نیستند. 

1) شانکر سطحی پوست:

بیماری شانکر سطحی پوست در باغات گردوی بسیاری از کشورهای مناطق معتدل و مرطـوب جهان شـایع اسـت. عامـل ایـن بیمـاری بـاکتریErvinia  است که پس از تقسیم جنس های Brenneria, Erwinia و Pectobacterium ،بـه همـراه بـاکتری عامل شانکر عمقی پوست، نام گرفت. در کل میله ای شکل با انتهای  فاقد اندوسپور یا کپـسول، منفـرد و به نـدرت جفتـی، متحـرک بـا تاژک های محیطی هستند و پاسخ فوق حساسیت در توتون ایجاد نمـی کنند. 

سرعت بهینه رشد آن ها دمای 28ºC بوده و در بیش از ºC 37 کند یا متوقف میشوند. 

این بیماری برای اولین بار در سال 1994 از اسـپانیا، بـه عنـوان اولـین گـزارش از وجـود شـانکر پوستی در اروپا معرفی و در همان سال، وقوع گسترده آن در فرانسه گزارش شد.

خسارت این بیماری در استان کهگیلویه و بویر احمد بالا بـوده و موجـب ضـعف شـدید و حتـی مرگ درختان میشود و از نظر بافتشناسی، بافت مردگی شدید پوست، لایه زاینده و حتی بافت چوب دیده شده است. 

نشانه بارز این بیماری ایجاد شانکرهای متعدد، معمولاً گروهی و به رنـگ قهـوه ای تـا سـیاه در پوست خارجی تنه یا شاخه های اصلی است اما روی انشعابات کوچک تر و شا خه های فرعی دیـده نمیشود. از مرکز این لکه ها تراوشات سیاه رنگی به بیـرون جـاری مـی شـود کـه بعداً خشک شده و موادی شبه قیر برجا می گذارد. نشانه های این بیماری در تـاج به صورت علائم عمومی زوال و ضعف و خشکیدگی شاخه نمایان مـی شـود . درختـان آلـوده ابتـدا به صورت یکطرفه خشک میشوند. سپس به تدریج کل درخت میخشکد.

باکتری در درون شانکر یا در تراوشات آن زمستان گذرانی می کنـد و دربهـار بـا جـاری شـدن تراوشات، به بیرون راه می یابد. سپس از طریق باد و باران و از را ه زخم های موجود در پوست، بـهخصوص زخم های ایجاد شده توسط پرندگان به سایر درختان نفوذ مـی کنـد. شـانکرها سـالهـای متمادی فعال می مانند و گسترش می یابند. به خصوص در تابستان به سرعت بزرگ می شـوند امـا در پاییز و زمستان غیر فعال می شوند. این بیماری در خاک های فقیر و خشک بـه سـر عت توسـعه پیـدا میکند. 

کنترل:

شانکر سطحی در درختانی که تحت تنش های تغذیه ای یا آبی هستند شایع اسـت. لـذا تقویـت درخت و آبیاری منظم مهم ترین راه کنترل این بیماری است. شـانکرهایی کـه توسـعه زیـادی پیـدا نکرده اند، با جراحی قابل درمان هستند. پس از جراحی، تیمار محل های برش با اکسی کلرور مس میتواند مفید باشد. کلیه ارقام تجاری گردوی ایرانی بـه ایـن بیمـاری حـساس انـد ولـی پایـه هـای 

تجاری به خصوص پارادکس معمولاً دچار شانکر نمی شوند

به طـور کلی انـواع آنتراکنوزهـا، بیمـاری هـای بـرگ، شـاخه و میـوه هـستند کـه به گیاهان متعـــددی صـــدمه مـــی زننـــد. عامـــل بیمـــاری آنتراکنـــوز گـــردو قـــارچ اسکومیـــست است که شکل غیر جنـس آن اسامی متفاوتی دارد. 

بیماری آنتراکنوز گردو انتشار جهـانی دارد و بـه خـصوص در کـشورهای حـوزه مدیترانه بسیار حاد بوده و یکی از مهم ترین بیماری های درخـت گـردو در ترکیـه و لهـستان است.

 این بیماری در استانهای گلـستان، گـیلان، مازنـدران، اردبیـل، آذربایجـان شـرقی، آذربایجـان غربـی، کردسـتان، لرسـتان، کرمانشاه، اصفهان، تهران، قزوین و خراسـان، فارس، چهار محال و بختیاری (سـامان ) و کرمـان دیـده شده استِ

نشانه های بیماری: 

قارچ عامل بیماری به کلیه بافتهای سبز درخت گردو حمله می کند. برگ، حساس ترین اندام درخت است که قبل از سایر اندام ها آلوده می شود. در برگ های آلوده، لکه های متعدد فرورفته بـا حاشیه دندانه دار و ب هرنگ قهوه ای تیره - سیاه کـه در مرکـز آنهـا، نقـاط ریزخاکستری- سیاه رنگی بنام آسرول (قطر 5-2 میلی متر) تشکیل می شوند که در ابتدا کوچک اند. اما به تدریج بزرگ شده و به یکدیگر می پیوندند و نـواحی نکـروزه وسـیعی را ایجاد می کنند. برگ های آلوده زرد می شوند و پیش از موعد می ریزند و در مـوارد شـدید، تـاج درخت کاملاً بی برگ می شود. در میوه معمولاً نشانه ای ایجاد نمی شود اما در آلودگی های شـدید، لکه هایی کوچکتر از لکه های برگ بر سطح پوست سبز آن دیده می شـود میـوه هـای آلوده نـارس مـی ریزنـد امـا میـوه هـای رسـیده دچـار پوسـیدگی و خـشکیدگی مغـز (بـه خصوص زیر لکه ها ) شده و سپس به قارچ های ساپروفیت آلوده میشوند. 

این بیماری در مجمـوع خـسارت بالایی نمی زند اما در آلودگی های شدید به دلیل شدت صدمات وارد به برگ و میوه، موجب افت کمیت و کیفیت محصول و کندی رشد درخت میشود.

کنترل: 

1 .اقدامات زراعی: 

هرس شاخه های آلوده و جمع آوری و سوزاندن برگ ها و شاخه های آلوده در طول بهـار و پـائیز در کنترل این بیماری موثر است. تقویت رشد رویشی درخت با مصرف کودهای ازتـه شـدت صـدمات را میکاهد و با به تاخیر انداختن بلوغ برگ، موجب کاهش رشد لکه ها و تعداد آسرول ها می شود. 

 2 .کاشت ارقام مقاوم: 

این بیماری در کلیه گونه های جنس جوگلانس شامل گردوی سیاه شـرقی، سـیاه کالیفرنیـای شمالی، سیاه کلیفرنیای جنوبی و خاکستری و به خصوص گر دوی ایرانی دیده شده است . هیچیـک از ارقـام تجـاری مطـرح ماننـد ,Hartley, Chico, Franquette, Marbot ,Pedro, Serr, Tehama, Payne بـه آن حـساس نیـستند.

ارقـام Hartley نـسبتاً مقاوم هستند. پارادوکس ،Franquette و Corne به دلیـل دیر برگده بودن، آلودگی کمتری نـشان مـی دهنـد.

در ایران، نتایج بررسی های صورت گرفتـه بـر روی ژنوتیـپ هـای موجـود در کلکـسیون گردوی کهریز ارومیـه نـشان داد کـه ژنوتیـپ هـای OR4 و T19 از مقاومـت بـالایی برخـوردار هستند. در بررسی مشابه ی در قزوین، مشخص شد که توده الموت مقاوم اسـت. هـم چنـین بررسـی تعدادی از ژنوتیپ های بومی و ارقام تجاری نشان دهنده تفاوت سطح مقاومت آن ها بـود ه و از بـین ارقــام تجــاری، Hartley حــساستــرین رقــم شــناخته شــد در حــالی کــه ارقــام Rounde ,Chandler, Vina, demontignar آلـودگی کـمتری نشان دادند. 

با این وجود تاکنون در جهان برنامـه اصـلاحی بـا هـدف ایجـاد مقاومـت بـه آنتراکنـوز یـا گزینش رقم در گردو بر مبنای مقاومت به آنتراکنوز انجام نشده است. 

3 .مبارزه شیمیایی:

خسارت بیماری آنتراکنوز به طور معمول آن قدر بالا نیست که نیازی به مبارزه شیمیایی باشد اما در آلودگی های شدید، 3-2 نوبت محلول پاشی پائیزه و 2 نوبت بهاره توصیه می شود. اولین نوبت محلول پاشی بهاره هنگام تورم یا باز شدن جوانه ها و اولین نوبت پاییزه پس از ریزش برگ و سپس با فواصل 14-10 روز انجام می شوند.

یکی از بیماریهای مهم گندم در برخی از مناطق پر باران دنیا ویا در مناطقی که از روش آبیاری بارانی استفاده می کنند، می باشد.

در استرالیا تا40 %خسارت گزارش شده ودرشرایط مساعد ممکن است مزرعه قابل برداشت نباشد.  درایران در سالهایی که شرایط رطوبتی و حرارتی محیط همراه با مدیریت ضعیف مزرعه همراه می گردد سبب آلودگی مزارع و خسارت قابل توجه کمی و کیفی به محصول گندم می شود.

این بیماری روی گندم، جو، یولاف، چاودار، تریتیکاله و تعدادی از باریک برگ ها گزارش شده است.

علایم روی گندم بسته به شرایط محیطی، زمان آلودگی، واریته گندم وشدت بیماری یااسترین باکتری متفاوت است.

علایم روی بذر: بذور کوچک و چروکیده می شوند.

علایم اولیه روی برگ به صورت نوارهای کلروتیک باریک دیده میشود.

در هوای مرطوب، رشد فراوان باکتری ممکن است به صورت لعاب و یا قطرات مایع روی بافت های بیمار دیده شود.(chaff black را به وجود بیاورد.) به هنگام خشک شدن، این تراوشات به رنگ روشن و فلس مانند در می آیند.

 در این حالت نشانه های نکروزه قهوه ای که مربوط به ژن مقاومت به زنگ می باشند و شبیه علایم chaff black می باشد و اابته ربطی به باکتری نیز ندارد ممکن است ظاهر شود.

علاوه بر این، علایم برخی بیماری های قارچی و سرمازدگی نیز به همین گونه است؛ به ویژه اگر به صورت منظم روی گلچه ها توزیع شده باشد و روی برگ علامتی نباشد.

مدیریت بیماری:

بهترین روش کنترل استفاده از بذر عاری از پاتوژن است

اجتناب از آبیاری بارانی

استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل موجب کاهش آلودگی می شود

تناوب چندساله باگیاهان غیرمیزبان

شخم عمیق وازبین بردن بقایای گیاهی

اجتناب ازکشاورزی کم خاکورزی وبی خاکورزی درمناطق آلوده

محلول پاشی بوسیله اکسی کلرومس

کنترل علفهای هرز گندمیان وغالت خودرو

ضدعفونی بذرباسموم مسی، مانند نوردوکس

اسکب معمولی سیب زمینی (جرب) یک بیماری است که از خاک به گیاه منتقل می‌شود. این بیماری توسط یک شبه باکتری به نام استرپتومایسیس اسکبیز (Streptomyces scabies) ایجاد می‌شود. این ارگانیسم به ساقه‌ها، ساقه‌های رونده و ریشه‌های سیب زمینی و به ویژه به غده‌های جوان که سریعاً رشد می‌کنند حمله می‌کند و باعث زخم های زگیل مانند، با اندازه های متغیر و سپس چوب پنبه ای می شود.

این بیماری هم چنین توسط غده آلوده به مزرعه وارد می شود و مدت زمان نامحدود در مزرعه باقی می ماند.

روش های مدیریت این بیماری:

- کشت غده های عاری از بیماری

- استفاده از گوگرد یا کودهای اسیدی مثل سولفات آمونیوم و سولفات منگنز که باعث کاهش بیماری می شود.

- تنظیم آبیاری؛ با توجه به اینکه بیماری در خاک های خشک، شدیدتر است.

- تناوب زراعی

بیمـارى سـفیدک پـودری یکـى از بیمـارى هـاى مهـم کدوئیـان علـى الخصـوص خیـار، خربـزه، کـدو، طالبـى و هندوانـه مـى باشـد کـه بـه نـام هـاى سـفیدک حقیقـى یـا سـطحى نیـز نامیـده مـى شـود. 

سـفیدک سـطحى یکـى از بیمـارى هـاى مهـم جالیـز مـى باشـد کـه سـالانه باعـث وارد شـدن خسـارت هـاى فراوانـى بـه محصـولات مختلـف مـى شـود. آلودگـى گلخانـه هـاى تولیـد خیـار بـه ایـن بیمـارى، یکـى از عوامـل کاهنـده تولیـد محصـول اسـت کـه باعـث مصـرف بـى رویـه سـموم شـیمیایى در گلخانـه هـا مـى شـود.

نشانه هاى بیمارى:

اولیــن علائــم بیمــارى بــه صــورت لکــه هــاى کوچــک ســفید آرد آلــود در انــدازه هــاى مختلــف روى برگ هــا و ســاقه ها مــى باشد کــه بــه تدریــج ســطح آن هــا را گــرد ســفید رنگــى فــرا مى گیرد و بــزودى توســعه یافتـه، ظـرف مـدت کوتاهـى پوشـش قارچـى، هـر دو سـطح بـرگ را فـرا مـى گیرد.

نشـانه هـاى اولیـه بیمـارى، در واقـع موقعـى ظاهـر مـى شـود کـه اولیـن گلهـا بـاز شـده و بوتـه هنـوز سـاقه خزنـده خـود را ایجـاد نکـرده اسـت. برگهـاى مبتـلا، سـفید و شـکننده شـده و آلودگـى از بـرگ هـاى پاییـن آغـاز بـه سـمت بـالا پیشـرفت مـى کننـد بـرگ هـاى بـا آلودگـى بیـش تـر، زرد یـا قهـوه اى شـده و خشـک مـى گردند. علائـم آلودگـی در روی سـاقه نیـز دیـده می شـود. بـرگ هـاى آلـوده خشـک و شـکننده مـى شـوند و در آلودگـى شـدید کل بوتـه خشـک مـى شود.میوه کدوییان به طور مستقیم مورد حمله این قارچ قرار نمیگیرند اما به دلیل کمبود سطح برگ ممکن است آفتاب ‌سوخته و کیفیت کاهش یابد.

در بوته هــاى مبتــلا میــوه هــا زودتــر از موعــد مقــرر رســیده، شــبکه پوســت آنهــا خــوب تشــکیل نشــده، بافــت آنهــا نــرم مى شــود. عـلاوه بـر ایـن، گوشـت میـوه، بـى مـزه و مـواد جامـد محصـول در آنهـا بـه طـور قابـل ملاحظـه اى کـم مـى گـردد.

کنترل:

- استفاده از ارقام مقاوم (معمولاً ارقام زودرس کمتر توسط سفیدک پودرى خسارت مى بینند)

- رعایت اصول بهداشتى و کنترل دماى گلخانه

- ایجاد تهویه مناسب در گلخانه و کاهش تراکم بوته در واحد سطح

- حذف علفهای هرز میزبان و بقایاى گیاهى آلوده از اطراف گلخانه و مزرعه

- اجتناب از مصرف بیش از حد کود و آب

بیماری زنگ زرد گندم، یکی از مهمترین بیماری های گندم در دنیا و در ایران به شمار رفته و در سال های شیوع، خسارت سنگینی را موجب می شود. این بیماری، در حال حاضر در بیشتر مناطق گندم خیز کشور شیوع دارد.

علائم بیماری:

علائم این بیماری، در روی برگ های جوان به صورت جوش یا تاول هایی به رنگ زرد مایل به نارنجی ظاهر شده، سپس این جوش ها به هم پیوسته و نوارهایی در امتداد رگبرگ ها در هر دو سطح برگ نمایان می شود. 

هر یک از جوش های روی برگ حاوی هزاران هاگ یا اوردیوسپور بهاره است که فعالترین شکل تکثیر قارچ عامل بیماری بوده و باعث توسعه بیماری در فصل رشد گندم در مزارع و همچنین انتقال بیماری از سالی به سال دیگر می باشد.

در ارقام حساس در حالت آلودگی های شدید علاوه بر برگ، سایر اندام های هوایی گیاه اعم از سنبله، ریشک، غلاف برگ و ساقه نیز ممکن است مورد حمله بیماری قرار گیرد.

کنترل بیماری:

یک) استفاده از ارقام مقاوم و متحمل

دو) استفاده از اصول صحیح زراعی:

کنترل صحیح و اصولی علفهای هرز خانواده گندمیان، بویژه علفهای هرزی که به عنوان منابع اولیه آلودگی و میزبان‌های تابستان گذران و زمستان گذران عامل بیماری شناخته شده‌اند، نقش مهمی در کاهش زنگ زرد گندم خواهد داشت. همچنین بهینه سازی مسائل تغذیه‌ای گیاه گندم نیز می‌تواند، در کنترل بیماری موثر واقع گردد. بطور کلی اعمال مدیریت مزرعه نه تنها در کنترل این بیماری، بلکه در مورد سایر بیماریهای مهم گندم نیز دارای اهمیت بسیار زیادی است.

سه) مبارزه شیمیایی

قارچ عامل بیماری گیاهی لکه قهوه ای آلترناریای مرکبات یا پوسیدگی آلترناریایی مرکبات، بیشتر به سرشاخه های ترد و جوان حمله کرده و برگ های مسن دربرابر این بیماری مقاوم هستند.

بیماری به صورت لکه های قهوه ای بافت مرده (نکروتیک) روی برگ، میوه و سرشاخه های جوان برخی از ارقام مرکبات دیده می شود. این لکه ها معمولاً در اواسط بهار روی برگ ها ظاهر شده، به سمت رگبرگ پیشروی می کنند. این لکه ها، حاشیه ای زرد رنگ دارند که در اثر سم عامل بیماری زا بوجود آمده و به سرعت بافت گیاه را از بین می برد.

بیماری غالباً سبب ریزش زود هنگام میوه های جوان شده و یا در سطح پوست آنها برجستگی های کوچکی به رنگ قهوه ای یا قهوه ای تیره ایجاد می کند. سطح لکه های روی پوست میوه به سهولت جدا شده و می ریزد و در نتیجه حالت آبله ای به پوست میوه داده و چنین میوه هایی ارزش بازار پسندی خود را از دست می دهند.

وقوع آلودگی این بیماری در دو مرحله ظهور و خسارت میزند از ۲۰ اردیبهشت تا ۱۵ خرداد و زمان برداشت یا قبل برداشت (حدوداً ۱۵ مهرماه). این بیماری با بارش قطرات باران مخصوصاً روی ناف برخی ارقام نارنگی و تامسون تشدید می‌شود.

روش کنترل و مبارزه با بیماری:

۱- برای کنترل این بیماری بایستی در زمان برنامه ریزی برای احداث باغ نسبت به هرس ارقام مقاوم اقدام نمود.

۲- هرس به موقع و حذف بقایای آلوده گیاهی

۳- دوری از آبیاری زیاد و کوددهی کودهای ازته

۴- درختان آلوده را با سموم مناسب محلول پاشی کنند.

سم رورال تی اس ۱/۵ در هزار را در دو مرحله سم پاشی شود.

خیار یکی از حساس‌ترین گیاهان جالیزی نسبت به بیماری گیاهی پژمردگی فوزاریومی است. عامل قارچ فوزاریومی که به خیار آسیب می‌رساند، تأثیری روی دیگر سبزی و صیفی‌جات ندارد.

علائم بیماری پژمردگی فوزاریومی خیار:

این قارچ در تمام سنین رشد به بوته های خیار حمله می‌کند. نشانه‌های بیماری گیاهی پژمردگی فوزاریومی خیار به صورت پوسیدگی اطراف طوقه، زخم‌های قهوه‌ای در یک طرف ساقه، پژمردگی و رنگ‌پریدگی برگ‌ها و تغییر رنگ بافت‌های داخلی ریشه و ساقه دیده می‌شود. از نشانه‌های دیگر این بیماری می‌توان به زردشدن عمومی بوته، عقب ماندگی از رشد، پژمردگی و در نهایت نابودی گیاه اشاره کرد. در شرایط مرطوب روی سطح قسمت‌های آلوده، بافت قارچی صورتی یا خاکستری رنگ مشاهده می‌شود.

عامل بیماری، نحوه انتشار:

عامل این بیماری، قارچ Fusarium Oxysporum است. آب و هوای مرطوب و محدوده دمایی ٢۵ الی ٢٨ درجه سانتی‌گراد تأثیر زیادی در رشد عامل بیماری دارد. زمستان گذرانی عامل بیماری به مدت چند سال روی بقایای گیاهی داخل خاک صورت می‌گیرد. جابجایی عامل بیماری از طریق انتقال خاک‌های آلوده، ادوات کشاورزی و آب آبیاری انجام می‌شود.

راه‌های پیشگیری و کنترل:

- تناوب زراعی چهارساله با گیاهان غیرمیزبان 

- استفاده از ارقام مقاوم به بیماری

- جمع آوری بقایای گیاهی بعد از برداشت

- استفاده از آبیاری قطره‌ای

بیماری شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی، یک بیماری خاکزاد و بذر زاد است. به این معنی که این بیماری یا در خاک وجود دارد و یا از ابتدا در بذر وجود داشته است.

در ایران بیماری گیاهی شانکر باکتریایی بیشتر روی درختان لیموترش، گریپ فروت و لیمو شیرین ایجاد آلودگی می کند.

مقدمه‌:

بیمارگر یک انگل اجباری است که فقط روی بافت های زنده رشد می‌کند و به خاطر پوشش پودری سفید متمایل به خاکستری که روی بافت برگ های جوان ایجاد می کند، بیماری سفیدک پودری نامیده شده است. بیماری سفیدک پودری روی برخی ارقام سیب در صورت عدم کنترل، محدود کننده تولید است. میزان خسارت آن بسته به شرایط آب و هوایی، حساسیت رقم و مدیریت باغ متفاوت است. بیمارگر با کاهش تعداد جوانه های گل، حساس نمودن جوانه های گل به سرما و کاهش رشد درخت باعث خسارت کمی و از طریق تشکیل زنگار روی میوه باعث خسارت کیفی نیز می گردد. خسارت بیماری در نهالستان به خاطر مرگ شاخه های انتهایی و شکل نامناسب درخت، زیاد است. 

عامل، علائم و نشانه‌های بیماری:

عامل این بیماری یک قارچ آسکومیست‌ است که پوشش سفید رنگ روی برگها ایجاد می‌کند و منجر به پیچیدگی برگها، ریزش میوه و برگ و زنگار میوه می شود. بیمارگر علاوه بر برگها، شاخه های جوان، میوه و شکوفه ها را نیز آلوده می کند. آلودگی شدید ممکن است منجر به ریزش برگها و کوتاه ماندن شاخه های جوان شود و متعاقب آن تعداد جوانه های میوه روی شاخه های ۲ ساله کاهش پیدا می کند، آلودگی شکوفه ها منجر به عدم تولید میوه و یا با تشکیل زنگار باعث کاهش کیفیت میوه های تولیدی می گردد. 

روش های انتشار و وقوع بیماری:

آلودگی معمولاً در رطوبت نسبی بالای ۷۰ درصد که غالباً در سطح زیرین برگها قابل دسترس است، اتفاق می افتد و در روزهایی که رطوبت کم است آلودگی معمولاً در شب و یا ساعات اولیه صبح وقتی که رطوبت نسبی بالاست به وقوع می پیوندد. دمای مورد نیاز برای ایجاد آلودگی بین ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد و دمای بهینه ۱۹ تا ۲۲ درجه سانتیگراد می باشد. در صورتیکه زمستان از نظر دمایی ملایم باشد، بروز و توسعه‌ بیمارگر در فصل بهار بیشتر خواهد بود. افزایش بیماری در پایان فصل بهار ممکن است درصد جوانه های آلوده را افزایش دهد که منجر به افزایش مایه اولیه بیمارگر در بهار سال بعد خواهد شد و یا مانع تشکیل جوانه های گل خواهد شد که مقدار میوه را کاهش یا نابود می کند. بنابراین مدیریت بیماری بایستی روی کاهش آلودگی اولیه توسط بیمارگر و حفاظت درختان از آلودگی های ثانوی متمرکز گردد.

مدیریت بیماری:

۱- ارقام مقاوم: منطقی ترین راه مبارزه با بیماری سفیدک پودری سیب درختی، استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل است که باعث کاهش تعداد سم پاشی ها و هزینه تولید، آلودگی محیط زیست و مانع تجمع مواد شیمیایی در میوه ها می شود. استفاده از ارقام سیب کمتر حساس احتمالاً موثرترین ابزار برای پیشگیری از آلودگی است.

۲- هرس: حذف پاجوش ها و منابع آلودگی اولیه از سال قبل در پایان زمستان و اوایل بهار در باغ های کوچک که درصد و شدت آلودگی درختان پایین است تا حدودی در مدیریت بیماری موثر است.

۳- کنترل شیمیایی: در ایران درصد و شدت آلودگی سفیدک پودری روی درختان سیب بسته به شرایط اقلیمی، روی ارقام مختلف، متفاوت است و غالباً نیاز به سمپاشی های متوالی جهت کنترل بیماری می باشد. در این راستا بایستی از قارچ کش هایی استفاده نمود که میزان مصرف آن ها پایین تر، کم خطر و سازگار با محیط زیست باشند.

ایران با دارا بودن بیش از ۳۰۰ هزار هکتار سطح زیر کشت و تولید بیش از ۵ میلیون تن مرکبات، در بین ۱۰ کشور بزرگ تولید کننده مرکبات دنیا قرار دارد.

بیماری بلایت گردو که از آن تحت عنوان پوسیدگی مغز گردو نیز نام برده می شود، یکی از جدی تـرین بیمـاریهای برگ و میوه گردو است که عموماً در مناطقی با بهارهایی پرباران، شدیداً خسارتزا می باشد. بعـضی ازمحققین عقیده دارند که خسارت بلایت از مجموع خسارات دیگر بیماری هـای گـردو بیـشتر اسـت. اکثـر خـسارت اقتصادی بیماری بلایت به دلیل حمله باکتری به میوه است که اگر کنترل نشود در بهارهای گرم و مرطوب می توانـد تا بیش از 50 درصد خسارت وارد نماید.

کلیه بافت های سبز و تازه روئیده به بیماری حساس می باشند. خصوصیت کلی بیماری، ایجـاد لکـه هـای سـیاه نکروزه برروی میوه، برگ و شاخه های سبز بوده و گل های نر و ماده را نیز آلوده می نماید.

باکتری به کلیه بافت های برگ اعم از رگبرگ های اصلی و فرعی، پارانـشیم و دمبـرگ حملـه مـی کنـد. علائـم بیماری در پارانشیم به صورت لکه های قهوه ای تا سیاه چند میلی متری که با هاله زرد - سبز احاطه شده و سپس نکروزه، قهوه ای و خشک می شوند، بروز می نماید. در مواردی بیماری به حاشیه برگ هـای جـوان حملـه کرده و موجب بد شکلی برگ های در حال رشد می گردد. هم چنین خطوط سیاه رنگی در رگبرگ هـا ایجاد می شوند. در صورت صدمه شدید بافتی، برگ می افتد اما اغلب روی درخت باقی مانده و منبع آلـودگی هـای جدید می گردد.

در شاتون ها نیز باکتری از بساکی به بساک دیگر منتقل شده و موجب سیاهی ، چروکیدگی و ریزش آن ها می گردد. سپس با آلوده ساختن محور گل آذین، کل شاتون از بین می رود. دانه های گرده تولیـد شـده درشاتون آلوده، عامل انتشار بیماری به گل ماده و میوه می باشند.

شاخه جوان، سبز، آبدار و ترد به بیماری بسیار حساس است اما بافت های چـوبی سـال هـای قبـل مقـاوم مـی باشند. در شاخه های حساس، زخم های نکروزه سیاه با طول تا چند سانتی متر می تواند در هر جـایی ایجـاد شـود.این لکه ها ممکن است سطحی باشند یا با نفوذ به مغز ساقه ایجاد شانکر نمایند. شانکرها موجب مرگ شاخه بالا دست خود می شوند. در موارد معدودی، آلودگی از انتهای شاخه شروع می شود و بـا حملـه محدود سیستمیک، بتدریج به سمت پایین گسترش یافته و چند سانتی متر از انتهای شاخه را از بین می بـرد.

 میوه از مرحله گل تا مرحله بلوغ کامل به بیماری حساس است اما شدت این حساسیت با پیشرفت فصل کـاهش می یابد . شدت و میزان خسارت روی میوه بستگی به زمان حمله دارد. حمله در ابتدای فصل منجر به چروکیـدگی و ریزش گل ماده و آلودگی گلگاه میگردد. آلودگی گلگاه باعث ریزش شدید میوه های کوچک مـی گـردد بطـوریکه در سال هایی که آلودگی شدید است، زمین پوشیده از میوه های نارس می شود. در صورت عدم ریزش، در پوست سبز میوه هـای نـارس آلـوده، لکه های تیره آب سوخته تشکیل می شود . لکه هایی که در اثر آلودگی گلگاه ایجاد مـی شـوند معمـولاً انتهایی می باشند. سطح کلاله از ماده ای چسبناک پوشیده شده که موجب نگهداری دانه گرده و باکتری می شود.

کرم سیب و آفتاب سوختگی نیز همانند بلایت، موجب سیاه شدگی پوست سبز میوه می شوند اما وجود فضولات حاصل از تغذیه لارو کرم سیب و محدود بودن ناحیه سیاه آفتاب سوخته به سمت تابش خورشید موجـب تـشخیص این دو عارضه از بلایت می گردد. باران راه اصلی انتشار بیماری است و لذا بیماری در بهارهای پرباران شدید تر است. سایر اشکال رطوبت مانند مه، شبنم و آبیاری بارانی نیز به انتشار بیماری کمک می کنند. علاوه بر رطوبت و گرده آلوده، حشرات نیز در گسترش بیمـاری نقـش دارند. لارو سن یک کرم پروانه سیب می تواند باکتری را به ناحیه گلگاه میـوه تلقـیح کنـد یـا سوراخ هایی که هنگام تخم گذاری توسط مگس میوه ایجاد می شود می تواند راه ورود باکتری باشـد. بعضی بند پایان قادرند باکتری را بر روی پاها و قطعات رانی خود حمل و به بافـت هـای سـالم حـساس برسـانند و بعضی دیگر از طریق نیش آلوده موجب آلودگی گیاه می شوند.

 کنترل بیماری بلایت گردو عمدتاً مبتنی بر کاربرد سموم شیمیایی بوده و عملیات مناسب زراعی، رعایت مـوازین بهداشتی و کاشت ارقام مقاوم است. کنترل شیمیایی بیماری بلایت توسط محلول پاشی سموم مسی صورت می گیرد. تعداد محلول پاشـی بـسته بـه فراوانی، مدت و شدت باران بهاره، زمان برگ دهی و تاریخچه بیماری در باغ متفـاوت اسـت امـا مهـم تـرین عامـل، میزان بارندگی بهاره است و لذا تصمیم گیری در این ارتباط سالیانه صورت می گیرد. به طور کلـی در منـاطق کـم باران 1 الی 3، پرباران 3 الی 6 و مناطق مستعد بیماری تا 10 محلول پاشی در یک فصل رویشی لازم است. برنامه استاندارد شامل 7 محلول پاشی از مرحله تورم جوانه انتهـایی تـا برداشـت میـوهاست. بر اساس این برنامه، نوبت های اول الی سوم سم پاشی که از بالاترین اهمیت برخوردارند، به ترتیب در مراحل تورم جوانه، تمام شکوفه و ظهور میوه صورت گرفته و سپس بر اساس میزان بارندگی، نوبت های چهارم تا هفـتم بـافواصل 7 الی 14 روز انجام می شوند. نتیجه آخرین بررسی ها نشان میدهد با توجه به این که منبـع اصـلی آلـودگی اولیـه، بـرگ هـای روئیده از جوانه های آلوده می باشد، مناسب ترین زمان نوبت اول سم پاشی، مرحله رویـشی اسـت، یعنـی زمانی که 30 الی 40 درصد جوانه های برگ شکفته انـد (معمـولا 7 روز پـس از تـورم جوانـه انتهـایی) مـی باشـد.