کاشت و داشت زیتون

گیاه زیتون (Olea europea)، از خانواده اولئاسه، گیاهی است مقدس، که دارای ۲۰ جنس و ۴۰۰ گونه می باشد. 

شرایط محیطی لازم جهت کشت زیتون:

1)نیازهای آب و هوایی: بهترین عملکرد و کیفیت زیتون در مناطقی است که دارای زمستان های معتدل و تابستان های گرم و خشک و طولانی باشد.در این شرایط است که میوه‌ها امکان رسیدن خواهند یافت. اگر در دوره استراحت گیاه دمای هوا به تدریج به منفی ۱۳ درجه سانتی گراد هم برسد، گیاه به دلیل افت تدریجی دما قادر به تحمل آن خواهد بود. اما اگر افت دما ناگهانی صورت گیرد ممکن است سبب نابودی و از بین رفتن گیاه شود. هم چنین یخبندان های کوتاه مدت نیز سبب از بین رفتن برگ و شاخه های درخت زیتون میشود.

2) میزان بارندگی:

 درخت زیتون در طول فصل زمستان که در حال استراحت است نیاز چندانی به آب ندارد، در حالی که در فصل تابستان اوج فعالیت گیاه است و احتیاج شدیدی به آب دارد. در مناطقی که خاک عمق کافی داشته باشد، خاک قادر است بارش های زمستان را در خود ذخیره کند و در فصل فعالیت گیاه مورد استفاده قرار دهد. زمان های مفید بارندگی برای زیتون بارش های بهاره و همچنین بارش‌های شهریور و مهرماه است که باعث درشتی میوه می شود. اما در مکان هایی که بارندگی تابستانه زیاد است، افزایش رطوبت زیاد ممکن است خسارت زا باشد.

3)خاک:

 زیتون در دامنه وسیعی از خاک ها قابلیت کشت دارد. اما هدف از کشت زیتون بر اساس شرایط منطقه متفاوت است. اگر کشت زیتون با هدف اقتصادی و انبوه صورت بگیرد، بهترین اراضی کشت آن زمین هایی با شیب کم، عمیق، حاصلخیز، نفوذپذیر به آب و با قابلیت بالای خاک برای نگهداری آب،  و خاک هایی با بافت رسوبی می باشد. 

عمق خاک:

 بهترین نتیجه زمانی صورت می‌گیرد که زیتون در زمین هایی که شود که ریشه بتواند به راحتی در طول و عرض و عمق زمین گسترش یابد. حداقل عمق خاک زراعی برای درخت زیتون یک تا یک و نیم متر مکعب می باشد.

 بافت خاک:

قابلیت نفوذ آب و ظرفیت نگهداری آب ارتباط مستقیمی با بافت خاک دارد. زیتون در محدوده ای از پی هاش های مختلف رشد می‌کند. اما بهترین رشد و نمو را در خاک های آهکی با پی هاش ۷ تا ۷ و نیم دارد. همچنین گیاه در مقابل افزایش ای سی، کاهش عملکرد نشان می دهد.

روشهای تکثیر: 1)روش جنسی یا بذر و 2)روش های غیر جنسی 

بهترین زمان مناسب برای جمع آوری بذر مورد نیاز برای کشت، اواخر شهریور ماه تا اواخر مهرماه می باشد که میوه در مرحله تغییر رنگ سبز به زرد است. ابتدا باید لایه چربی موجود روی پوسته چوبی بزرگ را، با ساییدن در ماسه و یا برش زدن حذف کنیم و سپس به مدت ۲ الی ۳ روز در آب شسته و پس از خشک کردن در سایه و ضدعفونی کردن در بستر کشت می کنیم.

در روش ازدیاد غیر جنسی می توان از دو روش مستقیم و غیر مستقیم استفاده کرد. در روش مستقیم از اندامهای رویشی گیاه استفاده می‌شود، ولی در روش غیرمستقیم ابتدا بذر زیتون را کاشته و سپس بر روی نهال های به وجود آمده پیوند انجام میدهند. در روش مستقیم میتوان قلمه‌ خشبی، پاجوشوهای ریشه‌دار و ریشه جوش ها و غده بن ها استفاده کرد.

قلمه های خشبی، بهترین راه تکثیر این گیاه می باشد که می توان از از شاخه های چهار یا پنج ساله بهترین قلمه ها را به دست آورد. زمان کاشت این قلمه ها از اواخر زمستان پس از انجام هرس می باشد. به طوری که قبل از شروع گرمای تابستان در اواخر بهار ریشه دار می شوند.

همچنین گیاه زیتون دارای پاجوش و ریشه جوش است که می توان از آنها برای تکثیر استفاده کرد. کاشت درختان زیتون در زمان استراحت آنها انجام می شود. این زمان معمولا از آبان‌ماه تا بهمن ماه می باشد. مکان هایی که زمستان های معتدل تری دارند بهتر است زودتر اقدام به کشت درختان کنند.

در مناطقی که میزان بارندگی سالانه حدود ۶۰۰ تا ۴۰۰ میلیمتر باشد زیتون به صورت دیم کشت می شود و احتیاج به آبیاری ندارد. حتی در بعضی صمناطق که میزان بارندگی متوسط سالیانه 200 میلیمتر باشد این درخت به رشد خود ادامه میدهد.

لکه نواری باکتریایی گندم

یکی از بیماریهای مهم گندم در برخی از مناطق پر باران دنیا ویا در مناطقی که از روش آبیاری بارانی استفاده می کنند، می باشد.

در استرالیا تا40 %خسارت گزارش شده ودرشرایط مساعد ممکن است مزرعه قابل برداشت نباشد.  درایران در سالهایی که شرایط رطوبتی و حرارتی محیط همراه با مدیریت ضعیف مزرعه همراه می گردد سبب آلودگی مزارع و خسارت قابل توجه کمی و کیفی به محصول گندم می شود.

این بیماری روی گندم، جو، یولاف، چاودار، تریتیکاله و تعدادی از باریک برگ ها گزارش شده است.

علایم روی گندم بسته به شرایط محیطی، زمان آلودگی، واریته گندم وشدت بیماری یااسترین باکتری متفاوت است.

علایم روی بذر: بذور کوچک و چروکیده می شوند.

علایم اولیه روی برگ به صورت نوارهای کلروتیک باریک دیده میشود.

در هوای مرطوب، رشد فراوان باکتری ممکن است به صورت لعاب و یا قطرات مایع روی بافت های بیمار دیده شود.(chaff black را به وجود بیاورد.) به هنگام خشک شدن، این تراوشات به رنگ روشن و فلس مانند در می آیند.

 در این حالت نشانه های نکروزه قهوه ای که مربوط به ژن مقاومت به زنگ می باشند و شبیه علایم chaff black می باشد و اابته ربطی به باکتری نیز ندارد ممکن است ظاهر شود.

علاوه بر این، علایم برخی بیماری های قارچی و سرمازدگی نیز به همین گونه است؛ به ویژه اگر به صورت منظم روی گلچه ها توزیع شده باشد و روی برگ علامتی نباشد.

مدیریت بیماری:

بهترین روش کنترل استفاده از بذر عاری از پاتوژن است

اجتناب از آبیاری بارانی

استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل موجب کاهش آلودگی می شود

تناوب چندساله باگیاهان غیرمیزبان

شخم عمیق وازبین بردن بقایای گیاهی

اجتناب ازکشاورزی کم خاکورزی وبی خاکورزی درمناطق آلوده

محلول پاشی بوسیله اکسی کلرومس

کنترل علفهای هرز گندمیان وغالت خودرو

ضدعفونی بذرباسموم مسی، مانند نوردوکس

عوارض مصرف بیش از حد سموم

یکی از موثرترین روش های مبارزه با آفات و بیماری ها، استفاده از سموم و در واقع سم پاشی است. هر چند مصرف منطقی سموم در کنترل آفات موثر است، اما هیچ گاه نباید عوارض و معایب آن ها را فراموش کرد.

پروانه مینوز گندم

آفت مینوز از گیاهان زراعی خانواده گندمیان مخصوصا گندم، جو، یولاف و برخی از علف های هرز مانند پنیرک، خردل وحشی، پیچک و... تغذیه می کند.

آشنایی با گیاه بیدمشک

بیدمشک درخت یا درختچه ای است دوپایه، از خانواده بیدها که بومی ایران است. این گیاه جهت رشد به آب و هوای معتدل نیاز دارد.

تفاوت کود اوره پریل و گرانول

در گذشته برای تأمین ازت مورد نیاز کشاورزی بیشتر از منابع آلی مانند کودهای حیوانی و کودهای مرغی و کود کمپوست ضایعات کشاورزی استفاده می کردند،

عوامل محیطی موثر بر رشد گیاهان

واکنش درختان به عوامل محیطی، به دلیل چند ساله بودن و نحوه رشد و باروری آنها، تا حدودی با سایر گیاهان متفاوت است.

مراحل احداث باغ

در احداث یک باغ جدید دو حالت ممکن است رخ بنماید. در حالت اول محصول ویژه ای مورد نظر است و برای کشت آن باید زمین مناسبی یافت شود.

آفت سن غلات

 سن غلات از مهمترین آفات گندم و جو می باشد. این آفت با تغذیه از گندم و جو در مراحل مختلف رویشی موجب کاهش عملکرد، خسارت کمی و کیفی و از بین بردن خاصیت نانوایی می گردد.

نماتد ریشه گرهی و روش های مبارزه

بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه گوجه فرنگی

آفت تریپس

خصوصیات ظاهری و  زیست شناختی تریپس:

تریپس ها حشراتی بسیار کوچک اند که بال های ریشک دار بلندی دارند. البته این حشرات هم به صورت بالدار در محیط دیده می شوند و هم می توانند بدون بال باشند.

کابردهای آمینواسید

آشنایی با نقش آمینواسید در گیاه:

آمینو اسیدها بلوک های سازنده پروتئین ها هستند و نقش کلیدی در تمام حیات روی کره زمین ایفا می‌کنند و در بسیاری از عملکردهای حیاتی سیستم های بیولوژیکی مشارکت می کنند؛

بیماری اسکب سیب زمینی

اسکب معمولی سیب زمینی (جرب) یک بیماری است که از خاک به گیاه منتقل می‌شود. این بیماری توسط یک شبه باکتری به نام استرپتومایسیس اسکبیز (Streptomyces scabies) ایجاد می‌شود. این ارگانیسم به ساقه‌ها، ساقه‌های رونده و ریشه‌های سیب زمینی و به ویژه به غده‌های جوان که سریعاً رشد می‌کنند حمله می‌کند و باعث زخم های زگیل مانند، با اندازه های متغیر و سپس چوب پنبه ای می شود.

این بیماری هم چنین توسط غده آلوده به مزرعه وارد می شود و مدت زمان نامحدود در مزرعه باقی می ماند.

روش های مدیریت این بیماری:

- کشت غده های عاری از بیماری

- استفاده از گوگرد یا کودهای اسیدی مثل سولفات آمونیوم و سولفات منگنز که باعث کاهش بیماری می شود.

- تنظیم آبیاری؛ با توجه به اینکه بیماری در خاک های خشک، شدیدتر است.

- تناوب زراعی

چیستی، فواید و علل استفاده از هیومیک اسیدها

۱. اسید هیومیک‌ چیست و چگونه ساخته می‌شود؟

وقتی گیاهان و حیوانات می‌میرند، مولکول‌های آنها برای استفاده سایر ارگانیسم‌ها در خاک باقی می‌مانند. باکتری، قارچ، پروتوزوئید، کرم‌های خاکی و حتی حشرات بقایای تازه را مصرف می‌کنند. بعد از مدت زمانِ زیادی وقتی ماده در حال تجزیه، توسط چرخه‌های مختلف خورده شد و تغییر شکل یافت، یک ماده مقاوم به تجزیه باقی می‌ماند که «هوموس» نامیده می‌شود (این فرایند هوموسی شدن نامیده می‌شود). 

بیماری سفیدک پودری کدوییان

بیمـارى سـفیدک پـودری یکـى از بیمـارى هـاى مهـم کدوئیـان علـى الخصـوص خیـار، خربـزه، کـدو، طالبـى و هندوانـه مـى باشـد کـه بـه نـام هـاى سـفیدک حقیقـى یـا سـطحى نیـز نامیـده مـى شـود. 

سـفیدک سـطحى یکـى از بیمـارى هـاى مهـم جالیـز مـى باشـد کـه سـالانه باعـث وارد شـدن خسـارت هـاى فراوانـى بـه محصـولات مختلـف مـى شـود. آلودگـى گلخانـه هـاى تولیـد خیـار بـه ایـن بیمـارى، یکـى از عوامـل کاهنـده تولیـد محصـول اسـت کـه باعـث مصـرف بـى رویـه سـموم شـیمیایى در گلخانـه هـا مـى شـود.

نشانه هاى بیمارى:

اولیــن علائــم بیمــارى بــه صــورت لکــه هــاى کوچــک ســفید آرد آلــود در انــدازه هــاى مختلــف روى برگ هــا و ســاقه ها مــى باشد کــه بــه تدریــج ســطح آن هــا را گــرد ســفید رنگــى فــرا مى گیرد و بــزودى توســعه یافتـه، ظـرف مـدت کوتاهـى پوشـش قارچـى، هـر دو سـطح بـرگ را فـرا مـى گیرد.

نشـانه هـاى اولیـه بیمـارى، در واقـع موقعـى ظاهـر مـى شـود کـه اولیـن گلهـا بـاز شـده و بوتـه هنـوز سـاقه خزنـده خـود را ایجـاد نکـرده اسـت. برگهـاى مبتـلا، سـفید و شـکننده شـده و آلودگـى از بـرگ هـاى پاییـن آغـاز بـه سـمت بـالا پیشـرفت مـى کننـد بـرگ هـاى بـا آلودگـى بیـش تـر، زرد یـا قهـوه اى شـده و خشـک مـى گردند. علائـم آلودگـی در روی سـاقه نیـز دیـده می شـود. بـرگ هـاى آلـوده خشـک و شـکننده مـى شـوند و در آلودگـى شـدید کل بوتـه خشـک مـى شود.میوه کدوییان به طور مستقیم مورد حمله این قارچ قرار نمیگیرند اما به دلیل کمبود سطح برگ ممکن است آفتاب ‌سوخته و کیفیت کاهش یابد.

 

در بوته هــاى مبتــلا میــوه هــا زودتــر از موعــد مقــرر رســیده، شــبکه پوســت آنهــا خــوب تشــکیل نشــده، بافــت آنهــا نــرم مى شــود. عـلاوه بـر ایـن، گوشـت میـوه، بـى مـزه و مـواد جامـد محصـول در آنهـا بـه طـور قابـل ملاحظـه اى کـم مـى گـردد.

کنترل:

- استفاده از ارقام مقاوم (معمولاً ارقام زودرس کمتر توسط سفیدک پودرى خسارت مى بینند)

- رعایت اصول بهداشتى و کنترل دماى گلخانه

- ایجاد تهویه مناسب در گلخانه و کاهش تراکم بوته در واحد سطح

- حذف علفهای هرز میزبان و بقایاى گیاهى آلوده از اطراف گلخانه و مزرعه

- اجتناب از مصرف بیش از حد کود و آب

کاربرد فرمون در تعیین زمان مبارزه شیمیایی

 معمولا حشرات در یک بازه زمانی خاص، در طبیعت دارای بیشترین جمعیت هستند. از این جمعیت به عنوان پیک پرواز نام برده می شود که تولید بیشترین تعداد تخم و در نتیجه خسارت را خواهند داشت. در صورت داشتن زمان پیک یا اوج پرواز، ما می توانیم بهترین نتیجه را در زمان استفاده از سموم شیمیایی و نابودی جمعیت آفت داشته باشیم. از طرفی با اطلاع دقیق از زمان پیک مصرف، میتوان از سم پاشی های مکرر و مشکلات مرتبط به ایجاد مقاومت در آفت و خطر باقی مانده سموم در محصول، جلوگیری نمود.

لازم به ذکر است، انجام سم پاشی بر اساس یک تاریخ تقویمی مشخص، معمولا نتایج رضایت بخشی را در کنترل آفات، در پی نخواهد داشت.

ظهور حشرات در طبیعت، تابع درجه حرارت محیط است و هم چنین تغییرات دمایی از سالی به سال دیگر متفاوت است. به طوریکه در سال هایی با زمستان و بهار سردتر، آفات دیرتر در طبیعت ظاهر می شوند. 

در آفاتی چون کرم سیب، کرم خوشه خوار انگور و پروانه چوب خوار پسته، استفاده از فرمون ها برای تعیین پیک پرواز در ایران متداول است.

 

نکات قابل توجه در کاشت و داشت سیب زمینی

مقدار بذر مصرفی در هکتار ۲ الی ۲٫۵ تن در هکتار بسته به اندازه غده ها و کلاس بذر (همیشه به اصالت رقم و کلاس بذری آن توجه ویژه داشته باشید.) 

بهترین وزن غده های بذری بین ۷۵ تا ۱۰۰ گرم می باشد. (به جز غده های مینی تیوبر)

استفاده و ضدعفونی غده ها باید با قارچ‌ کش و حشره کش های مناسب انجام شود.

سیب زمینی به بیش از ۳۰۰ نوع بیماری و آفت حساس می باشد. از آنجا که تکثیر و تولید سیب زمینی با استفاده از غده ها انجام می شود، بنابراین کیفیت غده بذری نه تنها به طور مستقیم روی محصول تولیدی تأثیر دارد، بلکه احتمال انتقال بیماری از غده های آلوده به مزارع سالم را در روند چرخه تولید اعم از عملیات خاک ورزی، آبیاری، مدیریت انبار و سایر مراحل کاشت، داشت و برداشت به دنبال دارد و در دراز مدت تولید را دچار مشکل می سازد. 

دمای مناسب: ۱۰ الی ۲۵ درجه سانتیگراد می باشد. در صورتیکه درجه حرارت شبانه بالاتر از ۲۰ درجه سانتیگراد باشد، هیچ غده ای تشکیل نخواهد شد. وجود دمای بالا در شب باعث افزایش تنفس گیاه و مصرف کربوهیدرات های ذخیره شده و‌ کاهش رشد غده خواهد شد.

بستر کشت سیب زمینی بایستی بسیار نرم و نباید به هیچ عنوان کلوخه دار باشد. ۱۰ درصد ریشه سیب زمینی در ۳۰ سانتی متری لایه بالایی خاک قرار دارد. 

عمق کاشت ۱۵ سانتی متر است که بعد از سبز شدن بایستی ۱ یا ۲ مرحله مجدداً خاک دهی پای بوته ها صورت گیرد. عمق کمتر از ۱۵ الی ۱۸ سانتی متر علاوه بر کاهش عملکرد، خطر بیدزدگی و سبز شدن غده ها را افزایش می دهد. 

اجتناب از کاشت گیاهان جلب کننده آفات و ناقلین بیماری، از کاشت لوبیا، یونجه و باقلا در مجاورت مزارع سیب زمینی اجتناب شود چون باعث افزایش جمعیت زنجرک های ناقل ویروس و سپس انتقال آن ها به مزارع سیب زمینی می گردد. در صورت جمعیت بالای زنجرک و ایجاد خسارت اقتصادی بایستی اقدام به سمپاشی با یک حشره کش سیستمیک شود. حداکثر درصد آلودگی قابل قبول به بیماری قارچی ریزوکتونیایی (ساق سیاه) در غده های بذری ۱ درصد می باشد.

سرزنی: در موقع برداشت محصول، سرزنی اندام های هوایی ۱۰ الی ۱۵ روز قبل از برداشت انجام گیرد تا پوست غده ها ضخیم تر و خاصیت نگهداری آن در انبار بیشتر گردد به عبارتی غده های سیب زمینی باید هنگام برداشت کاملاً رسیده باشند.

رعایت تناوب: تناوب زراعی صحیحی با گیاهان غیرمیزبان نظیر غلات در مزرعه اجرا گردد و از کاشت گیاهان خانواده سولاناسه مثل گوجه‌فرنگی، بادمجان، فلفل و.‌‌.. خودداری شود. به منظور بالا بردن کارآیی تناوب زراعی در کنترل آفات و عوامل بیماری‌زا، شایسته است در سال تناوب، سیب زمینی های سبز شده و باقی مانده از سال قبل و یا گیاهان میزبان منهدم گردند. چون آفات و عوامل بیماری زا روی این بوته های سبز شده فعالیت خواهند نمود و عملاً تأثیر تناوب کمتر خواهد شد.

فاصله زمانی کشت سیب زمینی در مزرعه بایستی هر ۳ سال ۱ بار باشد. 

انهدام غده های آلوده در موقع برداشت غده های آلوده حاصل از سورت کردن محصول، جمع آوری و منهدم گردند. قبل از کشت غده ها حتماً می بایست پس از خروج از سردخانه، غده ها در مکان سرپوشیده (نور غیر مستقیم ) شروع به جوانه زدن کنند و زمانی که اندازه جوانه ها به ۰٫۵ سانتی متر رسید اقدام به کشت کنند.

دمای مطلوب برای جوانه دار کردن غده ها ۱۰ الی ۲۰ درجه سانتیگراد می باشد. همچنین در کشت های پاییزه جهت شکستن خواب سیب زمینی و جوانه دار کردن غده ها می توان از قرص جیبرلین استفاده کرد. 

نیاز آبی در مناطق بسته به فصل کشت، اقلیم، دما و رقم ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ متر مکعب در هکتار می باشد.

توصیه های کودی:

هر آنچه باید از کاشت، داشت و برداشت خرما بدانیم

کشور ایران با تولید 1066000 تـن خرمـا رتبـه دوم را بعـد از کشـور مصـر بـه خـود اختصاص داده و پس از مصر و ایران، کشورعربستان سعودی با تولیدی معادل 1050000 تـن در مقام سوم قرار دارد. به طور کلی خرما محصول مناطق گرمسیری است، اگرچـه در نقـاط نیمـه گرمسـیری نیـز کشت می شود. به طور کلی رشد خرما در نقاطی میسر است که دارای زمسـتان معتـدل و تابسـتان گـرم و خشک برای رسیدن میوه باشد و در مدت 5-7 ماه از زمان گرده افشانی تا برداشت میوه، باران یا رطوبت بیش از اندازه وجود نداشته باشد. عوامل آب و هوایی که رشد رویشی و کمیت و کیفیت خرما را تحت تاثیر قرار می دهد:

یک) درجه حرارت: درجه حرارت های بالا در مناطق کشت و پرورش خرما، ناشی از رطوبت نسبی پائین هوا، طول روز بلند در فصل تابستان و آفتاب تند و شدید در این مناطق است.

دو) باران: کشت نخل خرما در مناطقی صـورت می گیرد کـه دارای بارنـدگی هـای زمسـتانه هستند و این بارندگی ها نه تنها نمی توانند به میوه خرما خسارت وارد کنند، بلکه بـرای خـاک مناطق کشت خرما مفید به شمار میروند، چرا که باعث شستن مقـداری از نمـک خـاک کـه مشکل اصلی مناطق خرما خیز است، می شود.

سه) رطوبت هوا: درخت خرما مناسب ترین درخت میوه اراضی خشک حاره است. در رطوبت نسبی بالا، میوه ها نرم و چسبنده می شوند اما در رطوبت نسبی پائین، میوه ها خیلی سفت و خشک می شوند.

چهار) باد: در مقایسه با سایر گونه های گیاهی، نخل خرما در مناطق بادخیز خسارت چندانی نمی بیند.

پنج) نور: از آنجا که خرما عمدتا در نواحی خشک و نیمه خشک وجود دارد تحمـل خـوبی در شرایط نور زیاد دارد.

شش) آب: مهمترین عامل محدود کننده کشت خرما می باشد. گرچه درخت خرما نسبت به خشکی و کم آبی مقاوم است اما به منظور تولید محصول با کمیت و کیفیت مناسب نیاز به آب فراوان دارد. به طور کلی میزان رطوبت خاک و نیاز آبی گیاه باید با هم متعادل باشند. درخت خرما این توانایی را دارد که خود را با مقادیری از رطوبت خاک که تحمل آن برای اکثر درختان امکان ندارد، عادت دهد. اما جهت محصول بهتر و بیشتر، به مقادیر فراوان آب نیاز دارد.

در صورتیکه کم آبی برای مدتی طولانی برای نخل اتفاق بیفتد، به تدریج برگهای مسن آن خشک می‌شوند تا آب موجود در آنها به مصرف جوانه انتهایی برسد.

به این نکته توجه داشته باشید که اگر گرده افشانی هم زمان با تنش آبی باشد، تاثیر منفی خواهد داشت. پس اول باید تنش آبی برطرف شده و سپس گرده افشانی انجام گیرد.

خاک مناسب:

از نظر نیاز خاکی، نخل خرما گیاهی کم توقع است. این گیـاه در هـر نـوع خـاکی از شـن خالص تا خاکهای سنگین رسوبی، که نیازهای اولیـه نخـل را بـرای اسـتقرار در خـاک فـراهم میکند و مواد معـدنی و آب مـورد نیـازش را تـأمین کـرده و دارای زهکـش و نسـبت بـه آب نفوذپذیر باشد قادر به رشد است. اغلب کارشناسان معتقدند بهترین نوع خاک برای نخل خرما خاکهای عمیق، زهکشدار با بافت نسبتاً سبک و دارای مواد آلی کافی و قـدرت نگهـداری آب کافی می باشد.

آبیاری باغ های تازه احداث :

بهترین طریقه آبیاری نخلستان های جدیدالاحداث در سیستم آبیاری سطحی آبیاری تشتکی است. در این روش با در نظر گرفتن اندازه نهال، تشتکی در اطراف آن درست می کنند و آن را با ایجاد جوی های فرعی به جوی اصلی وصل می کنند.

در اکثر مناطق دور آبیاری در نخلستانهای جدید الاحداث در ماه اول یک روز در میان و در ماه دوم دو روز در میان و در ماه سوم سه روز در میان و بعد از آن هفته‌ای یکبار است.آبیاری در زمستان هر ۱۰-۱۵ روز یکبار صورت می گیرد.

آبیاری نخل های مثمر:

در روش آبیاری سطحی در شرایط ایران به طور کلی نخلستان هایی که دارای خاک سبک می باشند، در تابستان ۷ـ۴روز و در زمستان ۳۲-۲۰ روز یکبار آبیاری می شوند و نخلستان هایی که دارای خاک سنگین هستند، در تابستان ۱۲ـ۷ روز یکبار و در زمستان ۳۰-۴۵ روز یکبار آبیاری میشوند.

گرده افشانی:

گرده افشانی خرما یکی از حساسترین کارهای نخل داری است که نقش بسیار مهمی در افزایش کمیت و کیفیت محصول دارد. در شرایط ایران فصل گرده افشانی از اواسط بهمن ماه تا اواسط اردیبهشت ماه به طول می انجامد. 

گرده افشانی در نخل خرما به دو صورت طبیعی و مصنوعی انجام میشود.

گرده افشانی طبیعی :

این نوع گرده افشانی بوسیله باد و حشرات انجام می شود و از نظر اقتصادی قابل توصیه نیست زیرا:‌ به مقدار زیادی نخل نر نیاز دارد و هم چنین  وزش باد و فعالیت حشرات تابع شرایط جوی است.

گرده افشانی مصنوعی :

بوسیله انسان انجام می شود و به دو شکل سنتی و مکانیکی اعمال میگردد:

گرده افشانی سنتی:

- قراردادن خوشک های گل نر درون خوشک های گل ماده که یکی از متداول ترین روش های گرده افشانی در اغلب مناطق خرما خیز کشور می باشد.

- قراردادن دانه گرده درون پارچه و تکانیدن روی خوشه های ماده.

- قرار دادن قطعات پنبه آغشته به دانه گرده درون گل آذین ماده که این روش در کالیفرنیا مورد استفاده قرار گرفته است.

گرده افشانی مکانیکی:

جهت گرده افشانی مکانیکی از دستگاه گرده افشان استفاده میکنند.

مزایای گرده افشانی مکانیکی:

- عدم نیاز به صعود از درختان نخل خرما و سهولت عملیات گرده افشانی

- کاهش هزینه گرده افشانی

- عدم نیاز به کارگر ماهر

- کاهش میزان گرده مصرفی

- عدم خطر جانی جهت فرد گرده افشان

- راندمان کار بسیار بالاست.

زمان گرده افشانی :

در غالب ارقام خرما بالاترین مقدار محصول با گرده افشانی سه یا چهار روز بعد از باز شدن اسپات ماده حاصل میشود.

رطوبت گیری نیز باید از خوشه های نر انجام گیرد.

نکات کلیدی در مورد گرده افشانی خرما:

· گرده افشانی در ساعت ۱۰ صبح لغایت ۳ بعداظهر انجام شود.

· در صورتی که بارندگی ۳-۲ روز بعد از گرده افشانی به وقوع پیوست گرده افشانی تکرار گردد.

· در روش مکانیکی گرده افشانی باید حداقل دوبار و به فاصله ۲-۳ روز انجام شود.

· گرده افشانی مکانیکی به دلیل مزایای متعدد بر گرده افشانی سنتی ارجحیت دارد. بنابر این توصیه میشود از این روش استفاده گردد.

· در نقاطی که درجه حرارت در هنگام گرده افشانی پایین است از کیسه های کاغذ کرافت روی گل آذین های گرده افشانی شده استفاده شود  ۱۰-۸ روز بعد برداشته شوند.

· تنک اول میوه خرما را میتوان با حذف یک سوم طول خوشه در ارقام با خوشک های بلند در هنگام گرده افشانی انجام شود.

· شکاف خوردن گریبانه ماده عالمت رسیدن آن و آمادگی جهت گرده افشانی است.

· هم زمانی رسیدن گل های نخل خرمای نر و ماده به ویژه در هنگامی که روش گرده افشانی سنتی می باشد، بسیار مهم است.

· گرده افشانی در اکثریت ارقام ۴-۲ روز بعد از پس از باز شدن اسپات انجام شود.

· استفاده از گرده خشک در مواردی نظیر سطح کاشت زیاد و وجود ارقام مختلف با تاریخ گل دهی متفاوت ضروری است.

· بهترین روش نگهداری گرده خشک قراردادن آن درون ظروف سر بسته بدون هوا در مجاور کلرید کلسیم و درون یخچال با درجه حرارت ۴-۵ درجه سانتی گراد است.

· میزان گرده مصرفی برای هر خوشه یک گرم از مخلوط دانه گرده است به همراه مواد همراه.

· استفاده از دانه گرده خشک تازه مؤثرتر است.

· اختالط دانه گرده سال قبل با دانه گرده سال جاری در مواردی که ناچار به استفاده از دانه گرده سال قبل هستیم توصیه می گردد.

روش های تنک کردن خرما:

· کاهش تعداد خوشه ها

· تنک کردن خوشه ها

· تنک کردن با استفاده از مواد شیمیایی

مناسبترین نسبت برگ به خوشه برای اکثریت ارقام خرما ۱۰ برگ به یک خوشه می باشد. 

در کاهش تعداد خوشه ها رعایت دو نکته ضروری است:

 .حذف خوشه های ضعیف و تلقیح نشده.

 .رعایت تعادل خوشه ها روی درخت.

در شرایط ایران معمولا نخل کاران، تمام خوشه های ظاهر شده در دو سال اول را به منظور تقویت درخت حذف می کنند و در سال سوم تعداد محدودی خوشه ۲-۳خوشه نگهداری می کنند و به تدریج با افزایش سن درختان تعداد خوشه ها افزایش می یابد تا اینکه نهایتاً روی هر درخت ۱۰-۱۲خوشه نگهداری میکنند.

عمل تنک خوشه ها را می توان در دو مرحله انجام داد:

الف : زمان گرده افشانی: در این مرحله معمولا غلاف هایی که خیلی زود یا خیلی دیر ظاهر می شوند حذف می گردند.

ب: شش الی هفت هفته بعد از گرده افشانی: با در نظر گرفتن نسبت مناسب برگ به خوشه.

هرس نخل:

معمولا پنج نوع هرس در نخل خرما متداول است:

۱-هرس برگ ۲-هرس دمبرگ ۳-هرس خار ۴-هرس دم خوشه ها پس از برداشت ۵-حذف تنه جوش و پاجوش.

زمان هرس برگ خرما:

· هرس پس از برداشت محصول: در این مرحله برگ های خشکیده و برگ های آلوده به آفات و بیماری های نخل حذف می شوند.

· در زمان گرده افشانی: این کار به منظور سهولت در گرده افشانی انجام می شود.

· در زمان تنظیم و آرایش خوشه ها: (۸-۶ هفته پس از گرده افشانی) این نوع هرس به منظور رعایت نسبت مناسب بین برگ و خوشه و ایجاد فضای مناسب زیر خوشه ها جهت آرایش خوشه ها و همچنین سهولت درعملیات پوشش خوشه ها و برداشت آنها صورت می گیرد.

کودهای آلی:

مصرف کودهای آلی در خاک علاوه بر تأمین مقداری از عناصر غذائی مـورد نیـاز گیـاه ،باعث بهبود کیفیت فیزیکی خاک شده و در رشد و تکثیر موجودات زنـده ذره بینـی خـاک نیز نقش انکار ناپذیری دارد و موجب زنده نگـه داشـتن خـاک و افـزایش رانـدمان مصـرف کودهای شیمیایی میگردد. مسئله کاهش مواد آلی در خاکهای مناطق گرم و خرماخیز از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین توصیه میشود حداقل هـر دو سـال یـک بـار، کود حیوانی پوسیده در پای درختان خرما پخش و با خاک مخلوط گردد. بهتـرین زمان مصرف کودهای حیوانی در اواخر زمستان میباشد.

کودهای مورد استفاده در آبیاری قطرها ی نیز، بایستی کود عناصر پرمصرف و کم مصرف باشد.

زمان مصرف کودهای شیمیایی: 

به منظور به دست آوردن بهترین نتیجه از مصرف کودهای شیمیایی باید زمان مصرف کودها، با مراحل حساس در ایام رشد گیاهان منطبق گردد. بهترین زمان مصرف کودهای شیمیایی را در نیمکره شمالی (از جمله ایران) در ماه های بهمن (زمان گلدهی) و تیر ماه (زمان رشد و نمو تکامل میوه) پیشنهاد نموده است. همچنین گفته شده است که برای کودهای غیر نیتروژنی زمان مناسب بهمن ماه و اردیبهشت ماه و برای کودهای نیتروژنی بهمن ماه، اردیبهشت ماه و تیرماه است. 

روشهای کوددهی در خرما:

1)روش دستی: کودها در مقادیر توصیه شده برای هر نخل توزین شده و به یکی از

دو روش زیر مصرف میشود. 

الف) روش پخش سطحی (نواری): در پخش سطحی کودها در محل سایه انداز نخـل خرمـا به فاصله های مناسب از تنه نخل مصرف میشوند که این فاصله بستگی به سـن درخـت دارد . 

ب) روش چالکود: در روش چالکود، تعداد 3-4 چاله به ابعاد تقریبی 40×40×40 در سـایه انداز درخت و به فاصله مناسب از تنه نخل حفر نموده و کـود مـورد نیـاز را همـراه بـا کـود حیوانی به درون چاله ها می ریزیم و سپس عمل آبیاری انجام میشود.   .

2)روش کود آبیاری (Fertigation): این روش زمـانی قابـل اسـتفاده اسـت کـه سیسـتم آبیاری بر اساس مصرف کودهای شیمیائی طراحی شده باشد. انواع کودهای محلول در آب را می توان با استفاده از این روش مصـرف نمـود . ایـن سیسـتم تغذیـه ، کـود را بـ ه صـورت یکنواخت در اختیار گیاه قرار میدهد. در این روش بایستی کود در سیستم آبیاری قطره ای تزریق شود.

بیماری زنگ زرد گندم

 

 

بیماری زنگ زرد گندم، یکی از مهمترین بیماری های گندم در دنیا و در ایران به شمار رفته و در سال های شیوع، خسارت سنگینی را موجب می شود. این بیماری، در حال حاضر در بیشتر مناطق گندم خیز کشور شیوع دارد.

علائم بیماری:

علائم این بیماری، در روی برگ های جوان به صورت جوش یا تاول هایی به رنگ زرد مایل به نارنجی ظاهر شده، سپس این جوش ها به هم پیوسته و نوارهایی در امتداد رگبرگ ها در هر دو سطح برگ نمایان می شود. 

هر یک از جوش های روی برگ حاوی هزاران هاگ یا اوردیوسپور بهاره است که فعالترین شکل تکثیر قارچ عامل بیماری بوده و باعث توسعه بیماری در فصل رشد گندم در مزارع و همچنین انتقال بیماری از سالی به سال دیگر می باشد.

در ارقام حساس در حالت آلودگی های شدید علاوه بر برگ، سایر اندام های هوایی گیاه اعم از سنبله، ریشک، غلاف برگ و ساقه نیز ممکن است مورد حمله بیماری قرار گیرد.

کنترل بیماری:

یک) استفاده از ارقام مقاوم و متحمل

دو) استفاده از اصول صحیح زراعی:

کنترل صحیح و اصولی علفهای هرز خانواده گندمیان، بویژه علفهای هرزی که به عنوان منابع اولیه آلودگی و میزبان‌های تابستان گذران و زمستان گذران عامل بیماری شناخته شده‌اند، نقش مهمی در کاهش زنگ زرد گندم خواهد داشت. همچنین بهینه سازی مسائل تغذیه‌ای گیاه گندم نیز می‌تواند، در کنترل بیماری موثر واقع گردد. بطور کلی اعمال مدیریت مزرعه نه تنها در کنترل این بیماری، بلکه در مورد سایر بیماریهای مهم گندم نیز دارای اهمیت بسیار زیادی است.

سه) مبارزه شیمیایی