پروانه بزرگی است که لارو آن از برگهای جوان مرکبات تغذیه نموده وسبب لخت شدن سرشاخه های جوان از برگ می شود . 

تخم آفت کروی، به رنگ زرد روشن بوده  که به اندازه دانه های کود اوره می باشد. لارو آفت قهوه ای رنگ با نقوش نامنظم سبز وخاکستری رنگ که به صورت فضولات پرندگان روی برگ نمایان می شود. لارو سن آخر روی نهال ها (سرشاخهه ها) یا در پای درخت تبدیل به شفیره شده. لارو سن آخر در حداکثر رشد خود به طول  45 – 40 میلیمتر رسیده و رنگ آن سبز می باشد. 

حشره کامل به صورت پروانه بزرگ با بال های رنگی  می باشد. 

تراکم آفت در سالهای اخیر افزایش یافته و در بعضی از باغات جوان جزء آفات درجه دوم محسوب می گردد.

کنترل: 

به سبب بزرگی لارو و تخم آفت می توان بصورت مکانیکی آن ها از روی سرشاخه های جوان جمع آوری ومعدوم نمود. 

انجام مبارزه شیمیائی علیه شپشک ها وپروانه مینوز مرکبات تا حدود زیادی موجب مرگ ومیر لاروها وکنترل آفت می گردد.

این آفت از آفات مهم درختـان میـوه هـسته دار اسـت ولی روی سـیب نیـز به ندرت دیده می شود.

 آفـت زمـستان را بـه صـورت تخـم هـای سـیاه رنـگ و بـراق نــسبتاً درشــت (2/1-1 میلــیمتــر ) روی سرشــاخه هــا (عمــدتاً نیمه پایینی ) و با تـراکم بـالا سـپری مـی کنـد. تخـم هـا در شـرایط مناسب حرارتی اول فصل بهار تفریخ شده و شته های ماده موسس از آن ها خارج می شوند. در طول فصل این شته به صورت بکرزایی تکثیــر مــی یابــد.

 محــل فعالیــت آن نیــز عمــدتاً ســطح زیــرین شاخه ها است. در این گونه نیز در صورت بالا رفتن جمعیت، افـراد بالدار ظاهر شده که وظیفه انتشار آفت را به عهده دارند.

خسارت آفت با ترشح فراوان شیره و خیس شدن شاخ و برگ بخـش هـای 

پایینی درخت و سطح زمین همراه است. شیره فوق بعـضاً خـشک شدن شاخ و برگ را نیز در پی دارد. 

روش کنترل:

 استفاده از روغن به نسبت 1 %بـه صـورت پـیش بهـاره، این ترکیب همچنین میتواند در کنترل تخم های زمستانگذران شته سبز سیب و کنه قرمـز اروپـایی 

نیز موثر باشد.

حشرات کامل به رنگ سیاه می باشـند. برخـی از آن هـا جـلای بنفش رنگ فلزی دارند. طول آنها به 25-16 میلیمتر می رسد. طول شاخک ها بلند تر از طول بدن می باشد. این آفت به انواع درختان میوه سردسیری اعم از دانـه دار و هـسته دار خسارت وارد می کند. 

لاروهـای آفـت چوبخـوار بـوده و داخـل سرشـاخه هـا و تنه های جوان میزبان فعالیت می کنند. سرشاخه های آلوده را ابتدا با ردیابی فضولات ریـزش کـرده 

روی برگ های پایین تر می توان پیدا کرد.

 بـا گذشـت زمـان و فـرا رسیدن فصل تابستان از یک سو و بزرگ شـدن لارو و نفـوذ آن بـه قسمت های قطورتر سرشاخه ها از سوی دیگر، سرشاخه های آلوده شروع به خشک شدن کرده بـه طـوری کـه بـا وارد کـردن فـشار مکانیکی توسط دست یـا بـاد نـسبتاً شـدید از محـل فعالیـت لارو می شکند.

ایـــن آفـــت مهـــم تـــرین گونـــه خـــسارت زای خانواده Cerambycidae در کشور ما می باشد. همچنین خـسارت آفـت در برخی نهالستان ها نیز شدید می باشد. زیرا در نهالستان بـا نفوذ خود به بخش فوقانی شاخه باعث خشک شدن جوانه انتهایی شده و همچنین باعث کوتاه مانـدن نهـال و ایجـاد شـاخه هـای نابجـا و اصـطلاحات حالـت «رزت» در آن مـی گـردد. اینگونـه نهـال بازارپـسندی خـود را از دسـت داده و بــه علــت عــدم انطبــاق با استاندارد مورد قبول، باید معدوم گردند. 

زمستان گذرانی آفـت بـه صـورت لارو سـنین بـالا ودر داخـل سرشاخه یا تنه درختان میزبان است. حشرات بالغ بسته به منطقه از اواخر اردیبهشت ماه پس از طی دوران شفیرگی در طبیعت ظـاهر میشوند.

طول دوره پرواز حشرات کامـل کمتـر از یـک مـاه بـه طـول می انجامد. 

لاروهاپس از طی دوران جنینی از محل اتصال تخم بـه تکیـه گـاه کـه همانـا سرشـاخه درخـت میزبـان اسـت ، بـه داخـل آن نفوذ می کنند. به این ترتیب آفت سالانه یک نسل دارد. حشرات کامل آفت به گل های هویج و برخی دیگر از گیاهان هم خـانواده آن و همچنین ازمک و بعضی دیگر از گیاهان هـم خـانواده آن شـدیداً جلب میشوند. 

روشهای کنترل:

 برخی محققین کاشت لکه ای هویج و گیاهان مشابه را در باغ و جمع آوری و انهدام حشرات کامل جلب شده بـه آنهـا را بـسیار مفید می داننـد. ولـی بـه طـور کلـی ایـن آفـت نیـز همچـون بقیـه چوبخوارها، درختان تـشنه را جهـت تخمریـزی و تغذیـه تـرجیح میدهد بر همین اساس در اینجا نیز اعمال مدیریت صحیح در باغ بسیار حـائز اهمیـت اسـت. 

با توجـه بـه دوره نـسبتاً کوتـاه پـرواز حشرات کامل، کوتاه تر کـردن دور آبیـاری درطـول دوره پـرواز حشرات کامل بسیار حائز اهمیت اسـت. در نهایـت بـرای کـاهش تراکم آفـت مـی تـوان در محـل هـای تجمـع آنهـا روی گـل هـای خانواده چتریان و برخی چلیپائیان مثل ازمک اقـدام بـه اسـتفاده از ترکیبات شـیمیایی کـرد. همچنـین در صـورت اجبـار بـا اصـلاح مسایل مدیریتی جهت کاهش جمعیت می توان همزمان بـا تفـریخ تخم های آفت با اسـتفاده از یـک ترکیـب نفـوذی سرشـاخه هـا را سمپاشی کرد

با تمام زیبایی خاص گونه های بید، نسبت به آفات و بیماری ها به ویژه آفات، حساسیت زیاد داشته و حشرات زیادی از گروه های مختلف ( برگخواران ، چوبخواران و مکنده ها ) به این درخت هاحمله می کنند که در زیر به یکی از این برگخوارها تحت نام لیسه بید می پردازیم. 

 پروانه بید عرض آن با بال های باز 22-24 میلیمتر است و روی بال های جلویی آن نقاط سیاه رنگی وجود دارد که تعداد آنها 25 تا 32 عدد به طور متوسط 29 عدد می باشد. تخم ها در زیر یک پوشش پولک مانند گذاشته میشوند و معمولاً تعداد تخم های زیر هر ولکک آن هم بیشتر از گونه های دیگر جنس yponomeuta می باشد. تخم ها به حالت لاروسن یک در زیر این پولک زندگی

می کنند. 

هم زمان با رشد جوانه ها و مساعد شدن شرایط جوی، لاروها با ایجاد سوراخی در روی پولک های تخم ، از آن خارج شده و تغذیه خود را از برگ های جوان شروع میکنند. لاروها با پیشروی بیشتر با تارهائی که می تنند برگ ها و شاخه ها را به هم می چسبانند.

لاروها پس از تغذیه و تکامل در دهه دوم تیرماه به شفیره تبدیل می شوند. شفیره ها قهوه ای رنگ و در انتهای آن ها سه عدد موی نازک (Chramaster ) وجود دارد. پروانه ها از اواخر تیرماه ظاهر شده و تا اواسط مهر خروج آنها ادامه دارد.

کنترل آفت:

 در صورتی که اوایل بهار همزمان با تشکیل، لانه های لاروی آن ها قطع کرده و از بین ببرند، در کاهش انبوهی آفت بسیار مؤثر است. در ضمن زنبورهای پارازیتوئید زیادی روی لاروها و شفیره های این آفت فعالیت می کنند و در صورتی که حذف لانه های لاروی به خوبی انجام شود، نیازی به مبارزه شیمیایی با آن نیست.

شته ها متعلق به خانواده آفیدیده (Aphididae)هستند و تعدادی از آنها از مهم ترین آفات محصولات گلخانه ای محسوب می شوند. 

مهم ترین دشمنان طبیعی شته ها زنبورهای پارازیتوئید خانواده آفیدیده (Aphidiidae) هستند. در این خانواده تعدادی از گونه ها از جنس های 

مختلف مانند زنبورهای جنس پروان ، لایزیفلیوس، افدروس و تریاکسیس وجود دارد که صرفا پارازیتوئید شته ها هستند.

به طور کلی زنبورهای پارازیتوئید خانواده آفیدیده به طول حدود ۲ تا ۳ میلیمتر به رنگ سیاه هستند. این زنبورها عموما بعد ازجفت گیری تخم شان را در داخل بدن شته ها قرار می دهند و به صورت ایندو پارازیتوئید یا پارازیتوئید داخلی لاروهایشان در داخل بدن شته ها رشد و نمو میکنند تا اینکه به مرحله حشره کامل برسند. بعد از رشد و نمو کامل لارو در داخل بدن شته و تبدیل به شفیره، بدن شته بصورت مومیایی و به رنگ زرد تا قهوه ای بنظر میرسد. درحالی که بدن شته های دیگر پارازیته شده توسط برخی از زنبورهای پارازیتوئید به رنگ سیاه درمی آید. همچنین زنبور کامل همانند زنبورهای پارازیتوئید شپشک ها، بعد از رشد و نمو کامل لارو با ایجاد یک سوراخ در پوست بدن شته، از آن خارج میشود. بطور کلی در شرایط معمولی و دمای حدود ۲۰ تا ۳۵ درجه سانتیگراد، مرحله زندگی این زنبورها حدود ۱۰ تا ۲۵ روز به طول می انجامد.

خانواده آفلینیده (Aphelinidae )از دیگر زنبورهای پارازیتوئید شته ها هستند که از نظر اندازه کوچکتر از زنبورهای خانواده آفیدئیده هستند.

گروه دیگری از دشمنان طبیعی شته ها، شکارگرها هستند. در بین آنها پشه ای از خانواده سسیدومیئیده (Cecidomyiidae)به نام آفیدولتس آفیدومیزال (aphidomyzal Aphidoletes)از مهمترین شکارگرهای شته ها است که در شرایط گلخانه ای برروی گیاهان زینتی رها می شوند و از عسلکی که از شته ها ترشح میشود که در واقع شیره گیاهی است تغذیه میکنند و تخم هایشان را روی برگ گیاهان در داخل جمعیت شته ها قرار میدهند و بعد از خارج شدن از لارو شروع به تغذیه از مراحل مختلف شته ها میکنند.

از دیگر شکارگرها که برای کنترل شته ها مورد استفاده قرار میگیرند بالتوری های خانواده (کرایزوپیده)Chrysopidaeمخصوصا گونه ای به نام(carnea Chrysoperla)است. این گونه تخم هایش را که دارای ساقه ای بوده، در زیر یا روی سطح برگ گیاهان قرار میدهد و بعد از آنکه لاروها خارج شدند با قطعات دهانی مکنده خودشان به تغذیه از شته ها میپردازند.

از دیگر دشمنان طبیعی شته ها، سن های خانواده آنتوکوریده (Anthocoridae)هستند. سن ها از راسته همیپترا مخصوصا گونه هایی از جنس اوریوس (Orius )مانند اوریوس ایندیسیوس(indisiosus Orius )از شته ها در گلخانه ها و روی گیاهان زینتی تغذیه میکنند.

این سن ها هم مانند بالتوری ها دارای قطعات دهانی زننده مکنده هستند و خرطوم و استایلِت های مربوط به آرواره های بالا و پایین خود را داخل بدن شته ها فرو میکنند و محتویات و مایع بدن شته ها را مورد تغذیه قرار میدهند.

از دیگر دشمنان طبیعی شته ها که احتمالا آن ها را در طبیعت مشاهده کرده اید، کفشدوزکها هستند. گونه هایی از اکثر کفشدوزک ها مانند کفشدوزک هفت نقطه ای (septempunctata Coccinella )و (variegata Hyppodamia )هم در مرحله لاروی و هم در مرحله حشره کامل از شته ها تغذیه میکنند و از عوامل مهم کنترل بیولوژیک شته ها هستند.

کفشدوزک ها طیف وسیعی از شته ها را مورد تغذیه قرار می دهند و عموما یک گونه خاص از شته ها تغذیه نمی کنند. اگر در محیط گلخانه ای فقط ۲ یا ۳ نوع کفشدوزک رها شود تمام شته ها را از بین میبرند. بطوریکه کفشدوزک ۲ نقطهای حدود 50 نوع شته را تغذیه میکند یا به عبارت دیگر پلیفاژ است.

گروه دیگری از دشمنان طبیعی شته ها، قارچ ها هستند. قارچ ورتیسیلیوم لیکانی (lecanii Verticilium )به عنوان یکی از عوامل مهم کنترل بیولوژیک شته ها بصورت تجارتی تکثیر میشود و مورد استفاده قرار می گیرد.

کنترل بیولوژیک پدیده ای طبیعی است که هدف آن تنظیم جمعیت موجودات می باشد. کنترل بیولوژیک ممکن است به صورت طبیعی یا با دخالت انسان اتفاق بیفتد، که به این نوع کنترل، کنترل بیولوژیک کاربردی اطلاق می شود.

کنترل بیولوژیک یا Control Biological شامل سه موضوع اصلی است:

1 )انواع موجودات آفت هدف؛

2 )انواع دشمنان طبیعی؛

3 )روش های به کارگیری دشمنان طبیعی

1)انواع موجودات آفت هدف:

الف: بطور کلی حشرات، مهم ترین گروه از موجوداتی هستند که در برنامه های کنترل بیولوژیک به عنوان هدف مطرح بوده اند. 

آفات (حشرات) به دلیل ازدیاد، تنوع گونه و مهاجرت به نقاط جدید موجبات ورود حشرات شکارگر از مناطق دیگر را برای کنترلشان ایجاد کرده اند.

اما مهمترین راسته هایی که تعدادی از گونه های آن تحت کنترل بیولوژیک قرار گرفته اند، راسته (Hemiptera)میباشد.

این راسته در بر گیرنده شته ها، شپشک ها، سفیدبالک ها و پسیل ها می باشند. همین حشرات هستند که در روی گیاهان زینتی جزء مهمترین آفات محسوب میشوند. لذا امکان کنترل بیولوژیک آفات گیاهان زینتی بسیار زیاد است.

چرا بیشترین برنامه کنترل بیولوژیک برعلیه حشرات این راسته صورت می گیرد؟

بدلیل اینکه تعداد زیادی از گونه های راسته (Homoptera) به همراه گیاهان زینتی و محصولات کشاورزی از منطقه پراکنش بومی خود وارد منطقه جدیدی شدند که فاقد دشمنان طبیعی بودند. لذا برای مبارزه با این آفات، دشمنان طبیعی این حشرات نیز از منطقه پراکنش آنها به منطقه جدید وارد شدند تا تحت کنترل در آیند. در ضمن بسیاری از حشرات این راسته مانند شپشک ها غیر متمرکز بوده بنابراین امکان کنترل بیولوژیک آنها فراهم است.

ب) گروه دیگری از حشرات مورد نظر در برنامه های کنترل بیولوژیک کنه ها هستند. مخصوصا کنه هایی که جز مهمترین کنه های گیاهخوار هستند که بر علیه آنها کنترل بیولوژیک انجام شده است.

ج) دسته دیگر این حشرات، حلزونها و راب ها هستند که به آنها لی َسک نیز گفته میشود. برای کنترل بیولوژیک حلزون ها و راب ها کوشش هایی انجام شده است ولی نتیجه بخش نبوده است.

د) گروه دیگری از موجودات مورد بحث، علفهای هرز هستند. بطور کلی ۱۱۱ گونه از علفهای هرز در ۳۲ خانواده با عنوان هدف برنامه های کنترل بیولوژیک تاکنون مطرح بودهاند که 50 درصد آنها متعلق به سه خانوادهCactacea ،Mimosacea ،Asteraceaeهستند.

ذ) علاوه بر این ها، بیماری های گیاهی و مهره داران هم میتوانند از اهداف برنامه های کنترل بیولوژیک باشند، حتی انسان میتواند در برنامه های کنترل بیولوژیک به عنوان یک هدف قلمداد شود.

2 ) دشمنان طبیعی

مبحث دوم انواع موجوداتی هستند که برای کنترل بیولوژیک آفاتی که ذکر کردیم مورد استفاده قرار میگیرند.

الف)حشرات پارازیتوئید از عمومی ترین دشمنان طبیعی آفات به شمار می آیند که در برنامه های کنترل بیولوژیک به روش های مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. برنامه های کنترل بیولوژیک در مورد حشرات پارازیتوئید بیشتر درباره ی دو راسته(Hymenoptera) یا بال غشائیان و زنبورها یا (Diptera) میباشد.

در راسته (Hymenoptera ) زنبورهای بالا خانواده (Ichneumonoidae) و بخصوص دو خانواده (Braconidae) و(Ichneumonidae) دارای اهمیت بیشتری هستند.

در خانواده (Braconidae) تمام گونه های زیر خانواده ی (Aphidiinae )بدون استثنا پارازیتوئید، شپشک ها هستند و در برنامه های کنترل بیولوژیک آفات گلخانهای مورد استفاده قرار میگیرند.

گروه دیگری از پارازیتوئیدها، متعلق راسته (Diptera ) یا دو بال ها خانواده (Tachinidae )فوق العاده حائز اهمیت هستند.

ب) گروه دیگر از دشمنان طبیعی، حشرات شکارگر هستند که از انوع گونه های گیاهخوار تغذیه میکنند. مهمترین شکارگرها در راسته(Hemiptera)مثل خانواده (Anthocoridae )، خانواده (Nabidae)در راسته (Coleoptera)، خانواده (Coccinellidae )که به آنها کفشدوزک ها اطلاق میشود، نیز از اهمیت ویژه ای برخوردارند.

ج) گروه دیگر از عوامل بیماریزا، بندپایان هستند. مهمترین عوامل بیماریزای بندپایان مربوط به ویروسها، نماتدها، تک سلولیها، قارچها و باکتریها هستند.

در بین باکتریها، باکتریهای گونه(Bacillus) جمله باکتری هایی هستند که برای کنترل گروه های مختلفی از حشرات مورد استفاده قرار میگیرند.

در گروه ویروسها، شانزده خانواده از ویروسها با حشرات ارتباط دارند ولی خانواده (Baculoviridae) دارای اهمیت بیشتری است و برای کنترل حشرات مورد استفاده قرار میگیرد.

د) گروه دیگر از دشمنان طبیعی قارچ ها هستند. بخصوص قارچ های خانواده (Entomophthoraceae) و زیر گروه های Zygomycotina و (Deutromycotina) که برای کنترل حشرات و گیاهان زینتی مورد استفاده قرار می گیرد.

ذ) دسته دیگر از عوامل کنترل حشرات، تک سلولیها هستند. شاخه های (Apicomplex )و(Microspora )از مهمترین تک سلولیهای جنس(Nosema )از اهمیت بیشتری برخوردارند. تعدادی از گونه های این جنس بصورت تجارتی تولید شده اند و برای کنترل ملخ ها و آبدزدک ها مورد استفاده قرار گرفته اند.

ر) گروه دیگر از حشرات مورد استفاده در کنترل بیولوژیک، حشراتی هستند که از علف های هرز تغذیه میکنند. در این بین خانواده های ( Chrysomelidae )و (Curcurlionidae)از راسته (Coleoptera )و (Pyralidae )از راسته (Lepidoptera)از اهمیت زیادی برخوردارند.

در حال حاضر یکی از آفات درجه اول ومهم باغات مرکبات شمال کشور می باشد که در دهه اخیر جای سپردار قهوه ای ودیگر شپشک ها را اشغال نموده است. این آفت روی برگ و سرشاخه ها وبندرت روی میوه ها مستقر می شود و با تغذیه از شیره گیاهی و ترشح عسلک فراوان سبب ایجاد دوده روی برگ ها، سرشاخه ها ومیوه ها شده و با کاهش سطح فتوسنتز( در اثر ایجاد دوده )درختان ضعیف، میوه ها ریز ودوده ای واز بازار پسندی می افتند. 

تخم این آفت بیضی شکل به رنگ زرد لیموئی براق و48 ساعت قبل از تفریخ به رنگ قهوه ای در می آید. پوره های سن 1 در ابتدای تفریخ به رنگ زرد لیموئی می باشند، چشم های قرمز رنگی دارند و یکی از مهمترین مشخصه پوره های سن 1 دو موی بلند در قسمت مخرج که پس از 4-3 روز قطع می شود . 48-24 ساعت طول می کشد تا در سطح زیرین یا روئی برگ مستقر شوند. پس از قطع شدن موهای مخرجی یک سپر نازک مومی شکل روی بدن حشره تشکیل که مقداری پر رنگ تر دیده می شود. پوره سن 1 کامل بدنی تخت کتابی و نازک دارد.

حشره نر از سن 2 تبدیل به پیش شفیره می شود. بدن حشره در زیر پوشش مومی نازک جمع شده وشبیه به پوپاریوم می گردد، وحدود 8-7 روز طول می کشد تا رنگ بدن حشره تغییر کرده و دو موی بلند از قسمت انتهای بدن خارج و یک روز پس از آن حشره نر خارج می شود. حشره نر خارج شده 2 روز عمر کرده وتغذیه ای ندارد.

حشره کامل علاوه بر خط قهوه ای نقاط قهوه ای رنگ در اطراف بدن آن تشکیل می شود و بدن کاملا  محدب می گردد. پس از مدتی همزمان با شروع تخمریزی روی تخم ها را با ماده مومی سفید رنگی می پوشاند که در تراکم های بالا پس از تخمریزی بستگی به میزبان وشرایط آب وهوائی دارد.

مهمترین دشمن طبیعی آن قارچ  Verticilium lecani در اوایل خرداد واوایل مهرماه می باشد که تا حدود50% پوره های سن2 و 3 بالشک ها را پارازیته می کند. 

کفشدوزک کریپت ( لارو سن آخر وحشره کامل کفشدوزک) عمدتا از محتویات کیسه تخم و پوره های متحرک تغذیه می کند. کفشدوزک نقاب دار دو لکه ای هم از دشمنان طبیعی این آفت بشمار می رود. 

این پروانه از خانواده Bucculatricidae است که البته بعضی از متخصصین آن را از خانواده Gracillidae میدانند.

پروانه دارای رنگ سفید است ولی روی بال های جلویی آن لکه های زرد برنزی به طور پراکنده دیده می شود. حاشیه بال های زیری ولبه عقبی بال های جلویی، دارای مژه های بلند است. عرض حشره با بال های باز 8 تا 10 میلیمتر می باشد.

تخم ها سفید، شفاف و اندازه آن بسیار کوچک است که در قسمت نسج برگ گذاشته می شود. لاروها پس از خروج از تخم سفید رنگ بوده ودارای موهای سیاه بلند می باشند. 

 لاروهای سن 1، پناهگاه های ابریشمی کیسه مانندی در سطح برگ می سازند که در سطح برگ به صورت لکه های سفید شیری رنگ تار عنکبوتی دیده می شوند و در این محل تغییر جلد می دهند. لاروهای سن 2 به طور آزاد از سطح زیرین برگ، از پارانشیم تغذیه می کنند و در صورتیکه آن ها را تحریک نمائیم با درست کردن یک تار ابریشمی، خود را در هوا معلق نگه می دارند.

 لاروهای کامل زرد کم رنگ با بدن استوانه ای شکل پوشیده ازموهای سیاه پراکنده می باشند. لاروها پس از کامل شدن ، شروع به تنیدن یک پیله کشیده سفید رنگ در امتداد رگبرگ میانی یا کناری ویا روی تنه درختان آلوده می کنند. لارو در داخل این پیله پس از مدتی تبدیل به شفیره زرد مایل به قهوه ای می شود. شفیره با حرکات خزنده، خروج بعدی پروانه را از داخل پیله آسان می سازد. 

 زمستان گذرانی:

 این پروانه به شکل پیش شفیره در داخل پیله سفید رنگ روی تنه و یا برگ ها ی ریخته شده ی پای درخت صورت می گیرد. هم زمان با فعالیت مجدد درخت میزبان به تدریج پروانه های نسل اول آفت از اواخر فروردین ماه از شفیره خارج می شوند و در روی درخت به فعالیت می پردازند. پروانه ها معمولأ به طور پراکنده بر روی برگ ها دیده می شوند که در صورت تکان دادن شاخه ها پرواز مختصری کرده و دوباره در روی برگ قرار می گیرند.

علائم خسارت:

لاروها با تغذیه لکه ای از پارانشیم زیرین برگ، حالت توری شکل به برگ می دهند.نسل اول آفت تا اوایل تیر ماه به طول می کشد.نسل دوم آفت از اواسط تیر ماه به بعد شروع می شود. طول دوره ی نسل دوم با توجه به گرمی هوا کمتر بوده و از اواخر مرداد ماه تا اواسط شهریور ماه طول می کشد.نسل سوم آفت با تغذیه از برگ خسارت قابل ملاحظه ای را به درخت وارد می آورد .دراواخر مهر و اوایل آبان پیش شفیره های پروانه ظاهر می شوند و به همین شکل زمستان گذرانی می کند.

کنترل آفت : 

 با توجه به چند نسلی بودن آفت و هم زمانی نسل اول با برگخوار نارون در صورتیکه در زمان مبارزه، به زیر برگ ها توجه بیشتری شود نیاز به کنترل برای این آفت نخواهد بود. 

همان گونه که در زیست شناسی حشره اشاره گردید تعدادی از پیله های محتوی پیش شفیره های نسل سوم که در روی برگها قرار دارند با ریزش برگها به زمین ریخته باشد و تا سال بعد به همین صورت باقی می ماند. بنابراین جمع آوری برگ های ریخته شده در پای درخت ها، کمک بزرگی به کاهش ذخیره زمستان گذران آفت خواهد شد و در صورتیکه اینکار به خوبی صورت گیرد و دقت در مبارزه برگخوار نارون هم انجام شود، نیاز به مبارزه جداگانه ای بر آن نخواهد بود.

ایـن آفـت از نقطـه نظر میزبانی بسیار پلی فاژ بوده و به انواع درختـان مثمـر و غیرمثمـر از جمله سیب خسارت میزند. 

 حــشرات کامــل معمــولاً در طــول خــرداد و تیــر مــاه ظاهر میشوند. قبل از آن، پوره سن آخر، از خاک خارج شده و خود را روی یک تکیه گاه مثل تنه درخت ثابت کرده و سـپس حشرات کامل پوسته را از پشت شکافته و خارج می گردند. حشرات کامل به طول 32 - 24 میلی متر می باشـند.

 معمـولاً حـشرات مـاده کمـی بزرگتر از نرها هستند. رنگ کلی بدن سبز روشن اسـت. حـشرات نر با کمک دستگاه تولید صدا که روی بند اول شکم قرار گرفتـه 

است، صدا تولید می کنند و حشرات ماده دارای تخمریز نسبتاً بلنـد اره مانند می باشند. 

نحوه خسارت: 

عمده خـسارت توسـط پـوره هاسـت. آفـت چند سال (در این گونه 4 تا7 سال) از عمر خود را در زیر خاک و روی ریشه میزبان مستقر شده و با کمـک قطعـات دهـانی مکنده خود، شیره گیاهی را میمکد. تعداد سنین پورگی آفت بین پنج تا هفت سن ذکر شده است. 

پوره های سنین اول سفید رنگ بــوده ولــی پــس از آن چــشم هــای خــود را از دســت داده و دو تغییر رنگ حاصل شده و بـه رنـگ کـرم در مـی آینـد. حـشرات مـاده تخم های خود را روی سرشاخه ها و داخل نسج گیاه قرار میدهند.

در اثر این کار شاخه تغییر شکل داده و محل تخـم ریـزی که طول آن به طور متوسط حدود 7-4 سـانتی متـر اسـت بـه صورت فرورفته درآمده و حالت نخ کوک خیاطی را پیدا میکند.

روشهای کنترل:

- ساده ترین و شاید به عبارتی موثرترین راه کنترل آفت، حذف و معدوم کـردن سرشـاخه هـای آلـوده پـس از تخمریـزی و قبـل از تفریخ تخم ها در اوایل تا اواسط تابستان است. 

- در رابطه با کنترل شیمیایی با توجه به محل زنـدگی پـوره هـای آفت کـه در عمـق خـاک بـه سـر مـی برنـد، ایـن کـار بـه آسانی امکانپذیر نیست. در سـال هـای اخیـر از ترکیبـات سیـستمیک بـه روش ریختن محلول شیمیائی در پای درخت استفاده میشود.

کرم سیب: 

کرم سیب یکی از آفات مهم گردو می باشد که آفت اصلی سیب است وموجب صدمه شدید به محصول می گردد و میزان خسارت آن در ارقام زودگل بیشتر می باشد. لارو نسل اول آن از طریق انتهای گلگاه وارد میوه های کوچک شده و منجر به ریزش آنها می شود. نسل دوم و سوم این آفت باعث سبب سیاه شدن مغز وکاهش کیفیت میوه می شود.

- کرم خراط یا پروانه فری: 

لاروهای آن شاخه ها را سوراخ و در داخل آنها به شفیره تبدیل می شوند. برگ ها و شاخه های آلوده از بین می روند. می توان برای مبارزه پنبه های آغشته به بی سولفات کربن یا اتیل استات را داخل سوراخ ها قرار داد و آن ها را با گل مسدود کرد. استفاده از دستگاه مخصوص مانند پمپ های خاص که امکان تزریق سم به داخل دالان ها را فراهم نماید نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد. 

- شته گردو:

شته ها هم روی برگ ها و هم در زیر برگ ها فعالیت می کنند. اینها از شیره تغذیه می کنند و درخت را ضعیف می کند. شیره خروجی عاملی برای پرورش قارچ است و اندامهای درخت را سیاه می کند. دمای 21 درجه برای رشد و نمو این حشره مطلوب و دمای بیش از 31 درجه نامطلوب است.

اختلاط علفکش هاصرفاً بر اساس دستورالعمل های علمی فنی قابل توصیه است. هر چند اختلاط  علفکش ها و حتی علفکش ها با سایر آفتکش ها و کودهای ریزمغذی از نظر کاهش هزینه سمپاشی و جلوگیری از آسیب ناشی از تردد زیاد در سطح مزرعه مفید است، ولی این امر می بایست با رعایت ملاحظات ذکرشده در برچسب سموم و بر اساس توصیه علمی فنی، متکی به تجربیات میدانی باشد.

_ به طور معمول کاربرد کودهای ریزمغذی به صورت مخلوط با علفکش برای کنترل علف های هرز، فاقد تأثیر گیاه سوزی روی گندم است. با این حال مبنای عمل برای هر گونه اختلاط، دستورالعمل و نکات ذکر شده در برچسب سموم و نظرات کارشناسان مربوطه است.

_ "تری بنورون متیل" به دلیل اختلاط پذیری با باریک برگ کش ها و قیمت مناسب، رایج ترین پهن برگ کش مورد استفاده در کشور است. 

باید توجه داشت که استفاده مکرر از یک علفکش یا علفکش های با نحوه عمل مشابه، خطر بروز مقاومت علف های هرز را در پی خواهد داشت. در صورت ضرورت کاربرد توام باریک برگ کش و پهن برگ کش در مزارع گندم میتوان از "برومایسید ام آ" یا "بروموکسینیل"مخلوط با باریک برگ کشها نیز استفاده نمود.

_ گرانستار، بروموکسینیل و برومایسید ام آ، با اکثر باریک برگ کشها قابل اختلاط هستند.

_ اکثر پهن برگ کش ها روی کارایی باریک برگ کشی تاپیک اثرات آنتاگونیستی دارند. تاپیک با توفوردی قابل اختلاط نیست. در صورت اختلاط تاپیک با توفوردی یا برومایسید، مقدار کاربرد تاپیک را به 2/1 – 1 لیتر در هکتار افزایش دهید.

 - آکسیال جدید با بروموکسینیل و گرانستار قابل اختلاط است.

_ ایلوکسان با پهن برگ کش ها به استثنای برومایسید ام آ و گرانستار خودداری شود.

_ سافیکس بیدبلیو حداقل با یک هفته فاصله نسبت به زمان کاربرد توفوردی مصرف شود.

_ تراکسوس با علفکش های سولفونیلاوره و برومایسید ام آ قابل اختلاط است. 

البته بر اثر اختلاط ممکن است مقداری اثر باریک برگ کشی کاهش یابد. از اختلاط تراکسوس با توفوردی و دوپلوسان سوپر خودداری شود.

_ از اختلاط علفکش اتللو با گروه حشره کش های فسفره آلی، کودها و روغن ها مانند ولک، خودداری شود.

بدن حشرات مزبور از گرد سفید رنگی پوشیده می باشد، به گونه ای که گویا به ظاهر بر روی بدن حشره آرد سفید ریخته شده است، و از این نظر حشرات خانواده مزبور را شپشک آردآلود (mealybug) نامیده اند.  شپشکهای آردآلود در مازندران 3 نسل کامل داشته و نسل چهارم را بصورت ناقص تولید می کنند. اولین نسل از هفته اول خرداد و نسلهای بعدی به ترتیب اواخر تیر، اوایل شهریور واواخر مهر است . زمستان گذرانی این آفت به صورت پوره های سن 2 و 3 و ماده بالغ ودستجات  تخم می باشد.

فعالیت وخسارت این آفت با ترشح شدید عسلک همراه است. آفت  مزبور تمام قسمتهای گیاه، برگها، سرشاخه ها و میوه ها را مورد حمله قرار می دهد . در مرکبات در قسمت گلگاه میوه یا در قسمت دم میوه که فرورفتگی دارد، شپشک آردآلود تجمع و از قسمت محل اتصال میوه به شاخه تغذیه نموده وباعث ریزش شدید میوه بخصوص هنگام رنگ انداختن میوه در مهرماه کاملا مشهود است. محل فعالیت وتغذیه شپشکها روی پوست میوه با تغییر رنگ وایجاد برآمدگی های گال مانند همراه است . 

حشره در زیر پوشش مواد مومی شروع به تخمریزی نموده. تخمهای آفت بیضی شکل بوده و پوره های سن 1 از زیر مواد مومی ( مواد آردی شکل ) خارج شده ودر محل مناسب روی قسمتهای مختلف گیاه مستقر و شروع به تغذیه می نماید. بدن حشره بند بند بوده وزوائد مومی شکل انتهای بدن را در برگرفته، دو زائده مومی شکل انتهای بدن از همه بلندتر می باشد. 

کنترل آفت:

به سبب وجود مواد مومی شکل اطراف بدن حشره و همچنین وجود تمام مراحل مختلف رشدی آفت در یک زمان،  مبارزه شیمیائی با آفت نتیجه بخش نبوده ودر تمام دنیا بهترین ومؤثرترین روش مبارزه با این آفت مبارزه بیولوژیک با استفاده از کفشدوزک شکارگر کریپتا لموس می باشد . 

لاروها وحشرات کامل کفشدوزک از تمام مراحل مختلف شپشک آردآلود تغذیه نموده وتراکم بالای آفت را تحت کنترل در می آورند. بر اساس بررسی های بعمل آمده، رها سازی کفشدوزک در سالهای گذشته سبب گردیده کفشدوزک مزبور در بعضی از باغات خصوصا " باغات حاشیه جنگل بطور طبیعی مستقر گردد وجمعیت آفت شپشک آرد آلود را تحت کنترل درآورد . 

یکی از بیماریهای مهم گندم در برخی از مناطق پر باران دنیا ویا در مناطقی که از روش آبیاری بارانی استفاده می کنند، می باشد.

در استرالیا تا40 %خسارت گزارش شده ودرشرایط مساعد ممکن است مزرعه قابل برداشت نباشد.  درایران در سالهایی که شرایط رطوبتی و حرارتی محیط همراه با مدیریت ضعیف مزرعه همراه می گردد سبب آلودگی مزارع و خسارت قابل توجه کمی و کیفی به محصول گندم می شود.

این بیماری روی گندم، جو، یولاف، چاودار، تریتیکاله و تعدادی از باریک برگ ها گزارش شده است.

علایم روی گندم بسته به شرایط محیطی، زمان آلودگی، واریته گندم وشدت بیماری یااسترین باکتری متفاوت است.

علایم روی بذر: بذور کوچک و چروکیده می شوند.

علایم اولیه روی برگ به صورت نوارهای کلروتیک باریک دیده میشود.

در هوای مرطوب، رشد فراوان باکتری ممکن است به صورت لعاب و یا قطرات مایع روی بافت های بیمار دیده شود.(chaff black را به وجود بیاورد.) به هنگام خشک شدن، این تراوشات به رنگ روشن و فلس مانند در می آیند.

 در این حالت نشانه های نکروزه قهوه ای که مربوط به ژن مقاومت به زنگ می باشند و شبیه علایم chaff black می باشد و اابته ربطی به باکتری نیز ندارد ممکن است ظاهر شود.

علاوه بر این، علایم برخی بیماری های قارچی و سرمازدگی نیز به همین گونه است؛ به ویژه اگر به صورت منظم روی گلچه ها توزیع شده باشد و روی برگ علامتی نباشد.

مدیریت بیماری:

بهترین روش کنترل استفاده از بذر عاری از پاتوژن است

اجتناب از آبیاری بارانی

استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل موجب کاهش آلودگی می شود

تناوب چندساله باگیاهان غیرمیزبان

شخم عمیق وازبین بردن بقایای گیاهی

اجتناب ازکشاورزی کم خاکورزی وبی خاکورزی درمناطق آلوده

محلول پاشی بوسیله اکسی کلرومس

کنترل علفهای هرز گندمیان وغالت خودرو

ضدعفونی بذرباسموم مسی، مانند نوردوکس

یکی از موثرترین روش های مبارزه با آفات و بیماری ها، استفاده از سموم و در واقع سم پاشی است. هر چند مصرف منطقی سموم در کنترل آفات موثر است، اما هیچ گاه نباید عوارض و معایب آن ها را فراموش کرد.

آفت مینوز از گیاهان زراعی خانواده گندمیان مخصوصا گندم، جو، یولاف و برخی از علف های هرز مانند پنیرک، خردل وحشی، پیچک و... تغذیه می کند.

 سن غلات از مهمترین آفات گندم و جو می باشد. این آفت با تغذیه از گندم و جو در مراحل مختلف رویشی موجب کاهش عملکرد، خسارت کمی و کیفی و از بین بردن خاصیت نانوایی می گردد.