عملکرد درختان مرکبات، ارتباط نزدیکی با میزان گلدهی بهاره و تشکیل میوه اولیه دارد. تشکیل گل، افزون بر تعیین عملکرد، ممکن است بر عامل های کیفی میوه مانند اندازه، کیفیت درونی، بافت و رنگ میوه نیز موثر باشد.
شمار گل و تشکیل میوه، به شرایط تغذیه درخت نیز بستگی دارد. در زمان گلدهی و تشکیل میوه، کاهش شدید عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در برگ های قدیمی، همزمان با افزایش شدید این عناصر در برگ های جدید و میوه های تشکیل شده، دیده شده است.
✔️تحقیقات نشان می دهد که محلول پاشی زمستانه اوره در چهار سال متوالی، سبب افزایش معنی دار شمار گل و نیز عملکرد در پرتقال والنسیا می شود.
در واقع، شمار گل بستگی به رقم، سن درخت و شرایط محیطی و مدیریتی دارد.
✔️بنابراین تغذیه زمستانه مرکبات، تاثیر به سزایی در باردهی آن ها دارد.
✔️کربوهیدرات ها، هورمون ها، دمای محیط، آب و عناصر غذایی از مهم ترین عامل هایی هستند که در گلدهی و در نتیجه عملکرد، تأثیر دارند.
در مناطق نیمه گرمسیری، به طور معمول گلدهی و رشد درختان، تحت تأثیر تغییرات دماست. رشد درختان در زمستان بسیار کند یا متوقف می شود و گلدهی، بیشتر در بهار رخ می دهد.
✔️البته در بعضی مواقع، ممکن است گلدهی خارج از فصل نیز رخ دهد. این مناطق عملکرد و کیفیت میوه بالایی دارند. جست (فلش) های گلدهی، در ماه های آخر زمستان، هنگامیکه طول روز کوتاه است، آغاز می شود.
✔️به احتمال زیاد، طول روز کوتاه همراه با دمای پایین، محرک گلدهی است. دمای پایین زمستان به مدت طولانی، شمار کل شاخه های زایشی و میزان گلدهی را افزایش می دهد. در مقابل، دمای متوسط زمستان، سبب تولید بیشتر گل آذین های برگی با شمار گل کمتر می شود.
انگور یاقوتی، زودرس ترین رقم انگور ایران است که به ویژه در سال های اخیر، کشت و پرورش آن در مناطق نیمه گرمسیر کشور مانند جنوب استان فارس در شهرستان های داراب و جهرم با هدف تولید میوه پیش رس توسعه یافته است.
انگور گیاهی است که به دلیل رشد زیاد سالانه بایستی هر ساله هرس شود. منظور از هرس سالیانه انگور، ایجاد تعادل بین ریشه و شاخساره بوته است تا میوه کافی و با کیفیت تولید کرده و همچنین زمینه رشد بوته و تولید میوه کافی در سال آینده نیز فراهم شود.
بسته به روش تربیت، وضعیت باردهی جوانه ها و شرایط آب و هوایی هر منطقه، نوع و شدت هرس ارقام انگور متفاوت است.
تحقیقات نشان داد که در انگور رقم شیرازی، در شرایط دیم و روش تربیت خزنده، بهترین روش هرس، روش مختلط با نگهداری یک شاخه ی شش جوانه ای به عنوان شاخه بارده، و یک شاخه دو جوانه ای به عنوان شاخه جایگزین است.
در آزمایشی روی رقم هیمرود (Himrod)، به این نتیجه رسیدند که بهترین نوع هرس برای این رقم در شرایط آب و هوای معتدل دره کشمیر، باقی گذاشتن 5 جوانه در هر سیخک و 12 سیخک در هر بوته است.
در رقم پرلت (Perlette)، نیز توصیه شده که بیشترین عملکرد و بالاترین وزن خوشه زمانی به دست می آید که بوتهها به صورت بلند (شش جوانه در هر سیخک) هرس شوند.
نتایج آزمایش دیگری در مورد انگور هیبرید (516-H)، نشان داد که بالاترین عملکرد و بهترین کیفیت میوه در بوته های این دورگه، زمانی حاصل می شود که در هر سیخک تعداد 4 جوانه باقی گذاشته شود.
❌وجود دمای بالا و تشعشع زیاد در مناطق نیمه گرمسیری معمولاً مشکلاتی نظیر آفتاب سوختگی خوشه ها و عدم رنگ گیری یکنواخت حبهها را به دنبال دارد.
یکی از علل پایین بودن عملکرد و بالا بودن ضایعات در برخی مرکبات، تناوب باردهی (سال آوری) است. معمولا عملکرد بالا در یک سال، همراه با عملکرد پایین در سال بعد است.
در سال پرمحصول، درخت با مصرف زیاد کربوهیدرات، سال بعد با کمبود آن مواجه شده و محصول، به شدت کاهش می یابد.
روش هایی که بتوانند رقابت را در سال پرمحصول کاهش و اندازه ی میوه را در آن سال افزایش دهد و از طرفی تشکیل جوانه ی گل را در سال کم محصول افزایش دهد، سبب متعادل شدن سال آوری و کاهش ضایعات می گردد:
1️⃣محلول پاشی اوره با غلظت یک درصد، یک هفته قبل و بعد از برداشت میوه، سبب افزایش تولید میوه در سال های کم محصول، به ویژه در نارنگی، می شود.
2️⃣حذف مکانیکی شاخه در سال پرمحصول، رایج ترین روش کاهش بار محصول است. عملیات باید در اوایل بهار و قبل از گلدهی انجام شود.
3️⃣هرس بعد از یک سال کم محصول و قبل از یک سال پر محصول مورد انتظار، سبب کاهش تناوب باردهی می گردد.
✅با پایین آوردن تولید در یک سال با محصول سنگین، از طریق هرس و با تغییرات مناسب در برنامه کودی، تناوب باردهی میتواند متعادل شود.
عامل بیماری آنتراکنوز مرکبات، قارچ Colletotrichum gloeosporioides می باشد. در اثر این بیماری برگها ابتدا زرد و سپس خشک می شوند و در نهایت می ریزند.
عامل بیماری سرخشکیدگی مرکبات قارچ Nattrassia mangiferae نام دارد. عامل بیماری در مرحله اولیه که اواسط بهار می باشد، باعث پژمردگی و زوال در شاخه های انتهایی درخت می شود که این حالت با گرمتر شدن هوا شدت پیدا می کند.
نماتد مرکبات، ازجمله نماتدهای مهم است که به طور وسیعی در باغ های مرکبات دنیا گسترش داشته و باعث زوال تدریجی درختان و تقلیل محصول می شود.
طبق بررسی های انجام شده، هشتاد گونه و رقم مرکبات، به این نماتد حساس هستند. هم چنین کاهش عملکرد محصول توسط نماتد مرکبات، بسته به میزان آلودگی، بین 10 تا 30 درصد است.
میزبانان نماتد مرکبات شامل: مرکبات، انگور، زیتون، خرمندی(خرمالو) و پونسیروس است. بررسی های انجام شده در شهرستان جهرم، بیانگر گسترش وسیع این نماتد در باغات مرکبات بوده و تمامی باغات نمونه برداری شده و حدود 85% درختان مورد بررسی، آلوده به نماتد مرکبات بوده اند.
این نماتد از انگل های خاکزی است و بنابراین، کنترل شیمیایی آن بسیار مشکل است. علی رغم آن که یکی از روش های کنترل آن، ضدعفونی خاک قبل از کاشت مرکبات است، ولی توصیه شده است که در خاک های آلوده به این نماتد، پایه های مقاومی مثل نارنج سه برگ، کشت شود.
برخلاف معمول که نخل کاران هنگام کاشت پاجوش، کودی مصرف نمی کنند، بررسی منابع نشان می دهد که:
در بازدید از باغ آقای سلیمانی واقع در منطقه موردک شهرستان جهرم، به تاریخ نهم آذرماه هزار و چهارصد و یک، با مسائل و مشکلاتی برخورد داشتیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
گلدهی درختان مرکبات در فصل پاییز مساله ای است که در چند سال اخیر بیش از پیش مشاهده میشود. بسیاری از کارشناسان علت اصلی این موضوع را تغییر اقلیم و شرایط آب و هوایی نسبت به گذشته می دانند.
❌بررسی ها نشان داده که کاهش ماده آلی خاک تقریباً برای کلیه مناطق کشاورزی، (به ویژه مناطق خشک) به صورت یک مشکل درآمده است. از سویی وابسته شدن نظام های تولید محصولات زراعی به نهاده های خارجی و به ویژه کودهای شیمیایی نیز به این مشکل دامن زده است.
✅همچنین مطالعات نشان داده اند که آیش به عنوان یکی از عملیات زراعی و اجزای نظام های تناوب، سبب تسریع تلفات مواد آلی گردیده است.
❌این معضلات خود موجب بروز مشکلات متعددی از جمله کاهش میزان عملکرد محصولات زراعی و ایجاد مسائل زیست محیطی متعددی شده است.
✅کاشت متوالی گندم و اجرای تناوب آیش - گندم مرسوم ترین تناوب های زراعی در نظام های تولید دیم گندم در کشور هستند. با این که آیش سبب بهبود وضعیت خاک می شود، ولی باید به این نکته توجه کرد که در دراز مدت سبب افزایش فرسایش و
کاهش حاصلخیزی نیز می شود. پس حد تعادل در این مورد باید رعایت شود.
در بازدید از باغ آقای اسماعیلی واقع در منطقه حیدرآباد شهرستان جهرم، به تاریخ هفتم آذرماه هزار و چهارصد و یک، با مسائل و مشکلاتی برخورد داشتیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
در بازدید از باغ آقای رحمانیان واقع در منطقه محمدآباد شهرستان جهرم، به تاریخ ششم آذرماه هزار و چهارصد و یک، با مسائل و مشکلاتی برخورد داشتیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
کشت دیم اشاره به آن مناطقی از کشاورزی دارد که متوسط نیاز آبی گیاهان زراعی از طریق باران تامین شود، بطوری که پتانسیل عملکرد گیاهان زراعی تا کمتر از 40 درصد پتانسیل کامل آنها در شرایط عدم کمبود آب محدود گردد.
طول عمر اقتصادی درختان سیب، حداکثر حدود 100 و به طور متوسط حدود 50 سال است.
سن باروری در ارقام مختلف متفاوت است و به طور طبیعی از 4 تا 15 سال تغییر می
کند. از یک هکتار باغ سیب معمولی می توان تا 50 تن محصول برداشت کرد.
درخت سیب می تواند در هر خاکی که حاصلخیز و دارای دست کم 1 تا 2 متر ژرفا باشد، رشد کند ولی خاک هایی که دارای مواد آلی کافی باشند، برای آن مناسب ترند.
✅ازیاد درخت سیب به روش پیوند انجام می گیرد. مهمترین ارقام بومی سیب ایران عبارتند از :
✔️گلاب مشهد، گلاب شمیران، گلاب اصفهان و لبنانی زرد و لبنانی قرمز
✅نیتروژن یکی از عناصر غذایی مهمی است که کمبود آن، بیشتر از سایر عناصر، تولید گیاهان زراعی را محدود می کند.
✅در غیاب علف های هرز، نیتروژن از طریق افزایش تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه، باعث افزایش عملکرد دانه گندم می شود.
❌برخی پژوهش ها نشان داده اند که علف های هرز، توانایی بالایی در رقابت با گندم، برای جذب نیتروژن دارند. بنابراین مدیریت علف های هرز در مزرعه گندم، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
یکی از اصلی ترین دغدغه های انگورکاران، افزایش باردهی درختان است.
از آنجایی که درخت انگور، تنه قوی و نیرومندی ندارد، بر روی آن داربست می کشند و در نتیجه هرس داربستی، بهترین نوع هرس برای درخت انگور محسوب می شود.
برای پربارکردن درخت انگور، باید حتما به شرایط بالا نگه داشتن درخت با داربست، به منظور آفتاب گرفتن آن، توجه کرد.
باتوجه به اینکه شاخههای ریز و جوان درخت انگور، در فصل زمستان بسیار آسیب پذیر می شوند، می توانیم با داربست و با استفاده از هرس داربستی، شاخه ها را به شکل مناسب پرورش دهیم.
توجه داشته باشید که برای بستن شاخه ها به درخت، باید حداقل ۳۰ سانتی متر از پایین ساقه بالا بیاییم و آن قسمت از ساقه را به داربست ببندیم.
درختانی که دارای ریشه ضعیف بوده و یا طبیعتا قادر به جذب شیره خام به اندازه کافی نمی باشند، می توان با پیوند نمودن شاخه ای ریشه دار به تنه آن، کمبود شیره خام را جبران نموده و قسمت هوایی درخت را تقویت کرد.
این روش به این صورت است که دو درخت که نزدیک به یکدیگر قرار دارند و یکی دارای ریشه ضعیف است که نمی تواند مواد خاک را به خوبی جذب کند، از شاخه درخت مجاور که ریشه های قوی دارد و شاخه اش به تنه درخت ضعیف تر میرسد، به هم پیوند میزنند تا موادی که از درخت با ریشه قوی تر جذب می شود، از طریق شاخه، به درخت ضعیف تر هم برسد.
✔️این عمل کاملا شبیه به تزریق خون به انسان در بدن بیماری است که مقداری از خون خود را از دست داده باشد، با این تفاوت که نیاز انسان پس از یک یا چند مرتبه تزریق خون تامین شده و تکرار عمل تزریق لازم نخواهد بود. اما در درختان، این تزریق شیره خام باید به صورت همیشگی و مستمر باشد.
✔️دلیل انجام این روش پیوند نیز این است که با پیوند کردن پایه ریشه داری که در نزدیکی درخت دارای ریشه ضعیف قرار دارد، این پایه بتواند یک منبع شیره خام دایمی را در دسترس درخت مورد نظر قرار دهد.
✅پیوند زنی جهت مرغوب کردن درخت میوه ای نامرغوب صورت می گیرد. اما مرغوب بودن یا نبودن میوه هم تعاریف خودش را دارد. در اینجا به برخی از فواید پیوند اشاره میکنیم:
1️⃣بار زیاد درخت: یعنی درختی که میوه بیشتری در سال بدهد. اینجا مقدار مطرح است.
2️⃣درشتی یا زیبایی محصول: اینجا مجلسی بودن میوه مطرح است. گاهی درشتی محصول می تواند نشان از کیفیت بهتر هم باشد.
3️⃣دوام و ماندگاری بیشتر میوه: اینجا هدف سالم ماندن میوه از زمان برداشت، حمل تا مصرف و همچنین دوام بیشتر در طول دوره نگهداری مطرح است.
4️⃣کیفیت بهتر محصول: که می تواند به مشخصات جزئی تری مثل طعم (شیرینی و ترشی و آبدار بودن و …) یا پوست مناسب (از نظر ضخامت یا قابلیت کنده شده پوست و …) یا وجود و عدم وجود هسته و درشتی آن و عوامل دیگر دسته بندی شود.
5️⃣زمان رسیدن میوه: بسیار مهم است که میوه درخت چه زمانی می رسد یا چه زمانی امکان برداشت محصول وجود دارد. مثلا گیلاس نوبرانه بسیار گرانتر از زمانی است که محصول گیلاس فراوان است یا برعکس میوه هایی که آخر فصل به دست می آیند گران ترند.
6️⃣ازدیاد: در گیاهانی که نمی توان آنها را با قلمه و یا پاجوش ازدیاد نمود، برای حفظ مشخصات خارجی و داخلی یعنی ژنتیک گیاه مادری از روش پیوند استفاده می شود. به عبارتی دیگر پیوند زدن تغییری در خواص ظاهری و داخلی پیوندک ایجاد نمی نماید.
8️⃣تقویت درختان ضعیف: درختانی که دارای ریشه ضعیف بوده و یا طبیعتا قادر به جذب شیره خام به اندازه کافی نمی باشند، می توان با پیوند نمودن شاخه ای ریشه دار به تنه آن، کمبود شیره خام را جبران نموده و قسمت هوایی درخت را تقویت کرد.
9️⃣زود باردهی: معمولا گیاهانی که از طریق بذر و یا روش های ازدیاد غیر جنسی به جز پیوند به وجود می آیند، پس از رسیدن به بلوغ که حدود 6 الی 7 سال به طول می انجامد، شروع به گلدهی و میوه دهی می نمایند.