از جمله روش های شیمیایی مبارزه با شپشک ها، استفاده از روغن های معدنی بوده که سازگاری بالاتری با محیط داشته و با سرعت نسبتاً زیادی در محیط از بین رفته و خطر بروز مقاومت یا طغیان آفات ثانویه در رابطه با این ترکیبات بسیار کم است.
مهمترین آثار خسارت شته، پیچیدگی برگ در سر شاخه های جوان و برگ های تازه رشد کرده مشاهده می شود. بدین ترتیب که برگ های آلوده حالت شاداب و چرب خود را از دست می دهند. شاخه های آلوده نیز اغلب کوتاه و پیچیده می شوند.
همچنین به دلیل مکیدن شیره ی گیاهی و ترشح عسلک، موجب بروز دوده (فوماژین) روی برگ ها، میوه ها و شاخه ها می شوند.
این آفت در تراکم زیاد باعث ریزش گل و میوه های کوچک می شود بدین ترتیب که برگ ها آلوده می گردد.
شته ها دشمنان طبیعی زیادی مانند کفشدوزک ها و بالتوری ها دارند که موجب کاهش جمعیت شته ها روی درخت می گردد.
سمپاشی مکرر حشره کش ها موجب کاهش جمعیت حشرات مفید می گردد و در ضمن استفاده از یک نوع سم یا سموم مشابه نیز سبب مقاوم شدن شته ها در برابر سموم می شود.
استفاده از سموم شیمیایی مناسب.
افزایش غلظت ازت و کاهش غلظت پتاسیم در برگ ها موجب تغذیه بهتر و رشد سریع جمعیت شته ها می گردد. پس از مصرف بیش ازحد کودهای ازته خودداری شود و استفاده از کودهای پتاسیم دار مناسب می باشد.
از نظر گیاه شناسی، صیفیجات به آن دسته از گیاهانی گفته می شود که دارای میوه بوده و از طریق گلدهی میوه تولید می کنند؛ مانند: خیار، هویج، سیب زمینی، گوجه و... .آفات صیفیجات از جمله بیماری هایی هستند که با تغذیه از گیاه باعث نابودی کل گیاه می شوند.
از بین بردن هرگونه پناهگاه شته ها از جمله علف های هرز میزبان در داخل گلخانه و اطراف تا فاصله 4 متری.
خودداری از انتقال گیاهان و نشا از فضای باز به محیط گلخانه.
خودداری از مصرف بیش از توصیه کود ازته.
تنظیم دمای گلخانه بین 25-20 درجه و رطوبت نسبی 60-50 درصد.
به کار گیری نوارهای زرد رنگ چسبنده برای ردیابی و حذف آفت.
برای مبارزه بیولوژیک با شته ها استفاده از کفشدوزک ها مانند کفشدوزک 7 نقطه، بسیار کاربردی است. (هر لارو کفشدوزک 7 نقطه تا یکصد عدد شته را می خورد)، همچنین استفاده زنبورهای پارازیتویید شته بالغ، بسیار مفید است.
مگس های سیرفیده و بالتوری ها و نیز عوامل کنترل میکروبی و قارچی متعددی بر علیه شته ها معرفی شده اند.
برای کنترل شیمیایی این آفت، می توان از حشره کش های با منشا طبیعی استفاده نمود. سموم دیکلرووس (ددواپ) و نیز پی متروزین، که دارای دوره کارنس پایین هستند، برای کنترل شته ها در گلخانه توصیه شده است.
شته جالیز از نظر اندازه مانند شته سبز مرکبات است. رنگ آن در میزبان های مختلف فرق می کند. افراد بدون بال روی مرکبات معمولا به رنگ خاکستری تیره تا سیاه، سبز تیره و یا سبز مایل به زرد هستند.
شته جالیز در اغلب مناطق، مرکبات را مورد هجوم قرار می دهد. این شته یک گونه جهانی و بسیار پلی فاژ است و در مرکبات دامنه میزبانی وسیعی دارد و گیاهانی از قبیل کدوئیان و پنیرکیان و همچنین گونه های گیاهی گلخانه ای را مورد هجوم قرار می دهد.
این شته بیش از سایر گونه ها در همه مناطق و روی بسیاری از میزبان ها به ویژه پنبه و جالیز دیده می شود و از روی درختان مرکبات در مناطق شمالی و جنوبی ایران نیز جمع آوری شده است.
شته سیاه مرکبات روی 120 گونه گیاهی از جمله مرکبات، قهوه، چای، انجیر، کاکائو و کاملیا زندگی می کند.
شته های بالغ به رنگ قهوه ای تیره تا مایل به سیاه و پوره ها به رنگ قهوه ای روشن مایل به قرمز می باشند.
این شته در کلنی های متراکم روی جوانه انتهایی و سطح زیرین برگ های جوان گیاهان میزبان زندگی میکند و با تغذیه از شیره نباتی باعث پیچیدگی کم و دولا شدن برگ ها از رگبرگ اصلی می شود. برگ های آلوده به شته سیاه مرکبات فنجانی شکل، خمیده و بدشکل می شوند ولی مانند شته سبز کاملا پیچیده نمی شوند.
1️⃣خسارت مستقیم شته ها:
خسارت مستقیم بسته به گونه شته و تراکم جمعیت آن و نیز ارقام و سن درختان مرکبات، متفاوت است. در این نوع خسارت، شته ها با تغذیه از شیره پرورده موجب پیچیدگی برگ، ریزش گل و میوه های کوچک و توقف رشد مخصوصا در درختان جوان می شوند. شته سبز مرکبات با ایجاد کلنی هایی با تراکم بالا میتواند منجر به اثرات مخربی به ویژه روی درختان جوان پرتقال و نارنگی شود.
2️⃣خسارت غیر مستقیم شته ها:
خسارت غیر مستقیم شته های مرکبات، انواع بیماری های ویروسی و شبه ویروسی است.
در میان شته های مرکبات، شته قهوه ای، کارآمدترین ناقل ویروس تریستزا است. شته جالیز هم از ناقلین مهم این ویروس است. شته سبز و شته سیاه مرکبات به میزان کمتری در انتقال ویروس تریستزا نقش دارند. همچنین شته ها از خود مایعی چسبناک و شیرین به نام عسلک ترشح میکنند، که باعث رشد قارچ های گندرو و کپک های دوده مانند در سطح گیاه شده و برگ ها و میوه ها در اثر رشد قارچ، سیاه رنگ می شوند و در نتیجه موجب کاهش فتوسنتز و اختلالات فیزیولوژیکی می گردند.
شته ی مومی یا خونی سیب با نام علمی Wolly aphid ،دارای بدن پوشیده از ترشحات مویی، سفید رنگ و پنبه ای است. میزبان اصلی این آفت، درخت سیب است اما به ندرت روی گلابی هم دیده می شود. این آفت روی تنه، شاخه، طوقه و ریشه ی درخت سیب استقرار یافته و در اثر تغذیه از گیاه و ترشح مواد بزاقی،قسمت های مورد حمله تغییر شکل یافته و متورم می شوند.
شته روسی گندم، بومی نواحی جنوب شوروی سابق، ایران، افغانستان و کشورهای حاشیه دریای مدیترانه است. این شته در حال حاضر یکی ازمهمترین آفات گندم در اغلب مناطق کشور می باشد.
❌شته روسی، علاوه بر گندم از جو، چاودار، تریتیکاله، یولاف و شماری از علف های باریک برگ تغذیه می کند. جو، گندم و تریتیکاله نسبت به حملات شته روسی بسیار حساس بوده ولی یولاف و چاودار حساسیت کمتری نشان می دهند.
علایم خسارت این آفت، بسیار مشخص است. روی برگ ها بر اثر تغذیه و تزریق بزاق، نوارهای طولی سفید یا زرد رنگ ایجاد می شود. رنگ نوارها در آب و هوای سرد و خنک اغلب به دلیل وجود دانه های رنگی آنتوسیانین، قرمز مایل به ارغوانی می باشد. برگ ها لوله شده و شته ها داخل آن از سطوح رویی برگ ها تغذیه می کنند.
گیاهان جوان در اثر حملات شدیدتر، به طور معمول از رشد و نمو باز می مانند. آلودگی در مرحله قبل از ظهور سنبله می تواند به پیچش برگ پرچم و تغییر شکل سنبله ها نیز منجر شود.
زمستان معتدل و بهار خشک، آلودگی به شته را در مزارع چغندر بذری افزایش می دهد.
زنبورهای پارازیت در کنترل این آفت، بسیار موثرند.
✅کنترل این آفت، از انتشار ویروس در مزرعه و از خسارت بیشتر به بذر و ریشه جلوگیری میکند.
✔️سموم موثر در کنترل این آفت:
اکسی دیمتون متیل
تیومتون
شته سیاه باقلا، که به شته سیاه چغندر نیز معروف است، دارای میزبان های متعددی از گیاهان زراعی و علف های هرز است.
این شته، زمستان را به صورت تخم روی بعضی از علف های هرز دائمی و گیاهانی نظیر شمشاد میگذراند. در بهار از تخم های زمستانه حشرات بی بال به وجود می آید که به تدریج در بین آنان، افراد بالدار ظاهر می شوند و به طرف مزارع چغندر مهاجرت میکنند.
شته ها پس از استقرار در پشت برگ ها و تغذیه از آن ها، باعث:
❌پیچیده شدن برگ ها،
❌کاهش میزان شیره گیاهی،
❌پیچیدگی شدید برگ ها،
❌کوتاه شدن بوته،
❌پژمرده شدن برگ ها،
❌مختل کردن رشد طبیعی برگهای جوان،
❌و حالت سوختگی در گیاه شود.
همچنین فعالیت این حشرات، سبب تولید عسلک و در ادامه فعالیت قارچ روی برگ ها میشود.
فراوان ترین و فعال ترین گونه های شته روی برگ ها و سرشاخه های جوان درختان بادام می باشد.
میزبان اولیه این شته، درختان میوه هسته دار مانند هلو، زردآلو و همچنین بادام می باشد و میزبان ثانویه آن علف هرز هفت بند است که می تواند از این طریق، به درختان منتقل شود.
زمستان گذارانی این حشره به صورت تخم است.
✅بهترین سموم، برای از بین بردن این حشره، سموم سیستمیک می باشد.
✔️شته ها در اوایل بهار ممکن است به گیاه گل کاغذی حمله کنند. بهترین راه برای مبارزه با آن ها، تمیز کردنشان با آب است.
✔️کرم های ابریشم نیز ممکن است به این گیاه آسیب بزنند. این کرم ها، سبز، قهوه ای یا سبز-زرد و بسیار کوچک هستند.
✔️آن ها شبانه به برگ های گل کاغذی حمله می کنند و آن ها را می خورند.
آشنایی با خانواده شته:
شته ها خانواده بزرگی از حشرات هستند که تقریباً در همه جا و در بسیاری از گیاهان از راه مکیدن شیره گیاهی آسیب میرسانند و با ترشح عسلک، محیط خوبی برای فعالیت قارچ (فوماژین) فراهم می آورند.
آشنایی با شته مو
این آفت شبیه به شته میباشد که در سراسر دنیا گسترش داشته است و آفت تخصصی درخت انگور میباشد.
در کلیه مناطق پرورش انگور ریشه، تنه، شاخه، برگ و میوه در معرض حمله احتمالی حشرات قرار دارد. اگرچه ممکن است گونههای خاصی از حشرات ایجادکننده خسارت در مناطق مختلف انگور متغیر باشد، اما در شکل و نوع خسارات آنها شباهت قابلتوجهی وجود دارد.
انار یکی از محصولات مهم ایران است و یکی از آفات مهم آن که خسارات زیادی نیز به این محصول وارد میسازد، شته سبز است. این نوع شته فقط روی درختان انار فعالیت دارد