در بازدید از باغ آقای اسکندر یوسفی واقع در منطقه چدرویه شهرستان جهرم، به تاریخ بیست و یک اردیبهشت ماه هزار و چهارصد و دو، با مسائل و مشکلاتی روبرو شدیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
جنس درخت پسته، متعلق به خانواده Anacardiaceae می باشد که دارای گونه های متعددی است که به 3 گونه آن:
1-پسته خوراکی (P.vera)
2- P.khinjuke
3 -بنه یا چاتلانقوش (P.atlantica)
در ایران اشاره شده است که در اکثر نقاط ایران بیشتر همراه با بادام کوهی و بلوط و گاهی بصورت منفرد پراکنش یافته است.
مطالعات و گزارشات مستند در خصوص پسته وحشی بیانگر این است که رویشگاه های این گیاه با ارزش و مقاوم به خشکی و سایر شرایط نامناسب محیطی، که با نام های بومی پسته وحشی، ون، سقز نیز شناخته می شود، به دلایل مختلف از جمله چرای دام، آتش سوزی، تغییر در کاربری زمین، بهره برداری نادرست از شیره (صمغ) آن، عوامل ژنتیکی و محیطی متعدد، همراه با سایر فعالیت های انسانی مورد تخریب و تجاوز قرار گرفته است.
چاتلانقوش، درختی دوپایه، سازگار با آب و هوای خشک، مناسب زمین های سبک و سنگلاخی و به شدت نورپسند است. ارتفاع این درخت 2 تا 7 متر و در بعضی از منابع ارتفاع آن 10 تا 12 متر نیز ذکر شده است.
بنه (پسته وحشی)، یکی از مهم ترین گونه های درختی جنگل های خارج از شمال کشور می باشد که علاوه بر حضور گسترده در مناطق رویشی ارسباران، زاگرس، ایران و تورانی و ارتفاعات و دامنه های ناحیه خلیج فارس و عمانی مانند کمربندی اطراف کویرهای ایران را احاطه کرده است. این جنگل ها به واسطه ارزش های متعدد زیست محیطی، اکولوژیکی، اقتصادی و تجاری، صنعتی، فرهنگی و حفظ ذخایر ژنتیکی باید تحت مدیریت و حمایت قرار گیرد.
به دلیل برداشت سقز که محصولی صنعتی و دارویی است، مورد توجه بهره برداران قرار گرفته است. شیرابه سقز که در شرایط طبیعی نیز از تنه برخی پایه های درخت بنه تراوش میگردد، به نام مصطکی شناخته شده و در برخی مناطق زاگرس به نام های بریزه یا برژه شهرت یافته است.
سنای هندی، گیاهی چندساله متعلق به خانواده گل ارغوان است. این گیاه به شکل درختچه ای کوتاه، با ارتفاع 80 سانتیمتر و بدون کرک است. برگ های سنا که بیشترین خاصیت دارویی را دارند، به شکل مرکب هستند.
سنای هندی یک گیاه ارزشمند دارویی و مقاوم به خشکی از خانواده گل ارغوان می باشد که در ایران به نام سنا شناخته می شود.
منشا این گیاه عربستان و سومالی بوده و در هندوستان بومی شده است. برگ ها و میوه ها است که کاربرد زیادی به عنوان ملین در صنعت داروسازی دارند.
این گیاه دارای ترکیبات آنتراکوینونی است که کاربرد زیادی به عنوان ملین و نرمکننده شکم دارد. گیاه سنای هندی علاوه بر خاصیت مسهلی، در درمان بزرگی طحال، کم خونی، حصبه، وبا، یرقان، نقرس، روماتیسم نیز کاربرد دارد.
قابل توجه است که افزودن آهن در فرم های غیر کلات به خاک ها مخصوصا در خاک های آهکی ایران، تاثیر زیادی در فراهم آوردن آهن برای گیاه و میکروارگانیسم های خاک ندارد. چرا که آهن آزاد به سرعت هیدراته شده و به صورت هیدروکسید های آهن تبدیل می شود و قابل استفاده نیست.
ترکیبات کلاته آهن بهترین راه حل برای بر طرف کردن کلروز و زردی بوده و آهن در همه خاک ها و علی الخصوص خاک های قلیا می تواند شدیدترین مشکلات تغذیه ای گیاهان را درمان نمایند.
گشنیز از خانوادە ی چتریان و گیاهی است یکساله، به ارتفاع 60 تا 100سانتیمتر و طول دورۀ رشد 100 تا 120 روز و گرمادوست که در انواع خاک می روید.
اسانس میوۀ گشنیز در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی و روغن میوە ی آن در صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارد. از این گیاه به عنوان هضم کنندە ی غذا، ضد نفخ، اشتهاآور، برطرف کنندە ی دردهای عضلانی و آرامشبخش استفاده می شود.
درخت توت سفید، متعلق به خانواده ی موراسه Moraceae می باشد. این درخت در هندوستان، غرب افغانستان، ایران و تا جنوب اروپا، شمال آفریقا و امریکا و سایر مناطق معتدل دنیا انتشار دارد.
برگ های این گیاه به طور عمده برای تغذیه ی کرم ابریشم استفاده می گردد. میوه ی آن نیز به صورت تازه خوری و خشک شده، مصرف خوراکی و دارویی دارد. در ایران این درخت در مناطق استپی شمال کشور، جنگل های شمال، تهران، آذربایجان و استان های خراسان انتشار داشته و در اکثر مناطق کوهستانی کشور نیز مشاهده می شود.
کنه توت سفید، داخل جوانه های باز نشده ی توت سفید که به وسیله ی فلس پوشیده شده اند، یافت می شود و در اثر تغذیه ی کنه ها در نهایت جوانه ها از بین می روند.
افزایش جمعیت در کشور هندوستان از آذرماه شروع و در آخر و دی ماه به حداکثر می رسد و در اردیبهشت کاهش می یابد.
این گیاه به صورت سنتی به عنوان ضد نفخ، هضم کننده غذا، ضد اسپاسم، ضد سرفه و خلط آور و به علت داشتن ترکیب اصلی تیمول، در صنایع غذایى، دارویى، بهداشتی و آرایشى استفاده می شود.
از عصاره های آبی، آبی– الکلی و پروپیلن گلیکولی آویشن نیز در تهیه شامپو،کرم و پماد استفاده می شود.
اثرات ضد قارچ، ضد انگل و ضد باکتری این گیاه و اثرات درمانی آن، بـرای درمـان آسم، سرفه های خشک مکرر و برونشیت به اثبات رسیده است.
از این گیاه داروهایی به شکل شربت، قرص مکیدنی، بخور، قرص و عصاره تهیه شده و بـه تأیید واحد «نظارت بر امور دارو» وزارت بهداشت، رسیده است.
سبز شدن، یکی از مهمترین مراحل فنولوژیک گیاه است که تعیین کننده نسبی موفقیت یا شکست زراعت است. سبز شدن به ظهور گیاهچه در سطح خاک گفته می شود.
پیش بینی زمان سبز شدن، انتخاب تاریخ کاشت مناسب و استقرار سریع و کامل گیاهچه، لازمه یک زراعت موفق است و از آن جایی که این موارد به شدت تحت تاثیر عوامل متعددی مانند دما ورطوبت خاک قرار می گیرند، بنابراین این موضوع در زارعت بسیار حائز اهمیت است.
عمق کاشت نیز از آنجا که تاثیر زیادی بر سبز شدن و استقرار گیاهچه دارد، در کشاورزی حائز اهمیت است.
رطوبت ناکافی و کاشت عمیق، از مهمترین عواملی هستند که باعث سبز شدن نامناسب گیاهچه می گردند.
لازمه تولید موفق محصولات زراعی، انتخاب یک رقم مناسب با مقدار بذر کافی، به همراه زمان مناسب و عمق کاشت مناسب است.
صمغ های مترشحه ی گیاهی، یک گروه عمده از هیدروکلوئیدها را تشکیل می دهند. صمغ های مترشحه پلی ساکاریدهایی هستند که تولید آن ها به وسیله ی آلودگی هایی نظیر حمله حشرات، آسیب های مکانیکی و شیمیایی، استرس هاب آبی و دیگر عوامل محرک تنش زای محیطی در برخی گونه های گیاهی القا می شود.
صمغ عربی، تراگاکانت، کارایا، صمغ گاتی، هلو و زردآلو جزء این گروه از صمغ ها می باشند که بسیاری از آن ها طی هزاران سال توسط انسان در سیستم های غذایی مختلف مورد استفاده قرار گرفته اند.
صمغ های مترشحه جزء اولین قوام دهنده ها، امولسیفایرها و تثبیت کننده ها در مواد غذایی محسوب می شوند.
از عوامل موثر بر تراکم جمعیت آفت، دشمنان طبیعی می باشند. عدم وجود دشمنان طبیعی در مناطق کلم کاری از جمله عواملی است که باعت وجود تراکم بالای آفات کلم از جمله شب پره پشت الماسی و سفیده کوچک کلم در این مناطق می شود.
مطالعات روی فون حشرات انگلی سفیده کوچک کلم در مناطق مختلف از اهمیت زیادی در مبارزه با این آفت دارد. تخم ها و لارو های این آفت توسط تعدادی از شکارچیان، از جمله سوسک های کارابید، بالتوری، عنکبوت ها شکار می شوند.
کشت این گیاه در تمام مدت سال در مکان هایی که دارای آب و هوای مساعد برای کشت هستند، امکان پذیر می باشد.
سفیده کوچک کلم، از جمله آفاتی است که در صورت مناسب بودن شرایط محیطی و همچنین به دلیل پرخوری لارو های این آفت می تواند خسارت جبران ناپذیری به این گیاهان وارد کند.
این پروانه در اطراف تهران، اراک، قزوین، کاشان، کرمان، اصفهان، شیراز، کردستان و گیلان انتشار دارد. با این حال می توان گفت که این گونه در تمام نقاط ایران وجود دارد.
بر اثر تغذیه مفرط لاروها از برگ های گیاه کلم، فقط رگبرگ ها باقی مانده و حتی در صورت کمبود غذا رگبرگ ها را مورد تغذیه قرار می دهند و گیاه را به کلی نابود کرده و یا رشد گیاه را به تعویق خواهد افتاد.
استفاده از سبزی های میوه ای و به ویژه سبزی های خانواده بادمجانیان، در رژیم و سبد غذایی روزانه مردم و به ویژه خانواده های ایرانی، به صورت امری رایج در آمده است.
یکی از سبزی های این گروه، بادمجان می باشد. بادمجان به عنوان یک طعم دهنده و چاشنی مطلوب در غذاهای ایرانی مصرف می شود و در عین حال از نظر اقتصادی نیز دارای قیمت مناسب می باشد.
این محصول با ارزش یک گیاه گرمادوست است و در دمای 38 -32 درجه سانتی گراد بالاترین بازده دارد. به همین دلیل بادمجان در فصل تابستان و بیشتر در نیمه جنوبی کشور که از اقلیم گرم و خشک برخوردار است، کشت و کار می شود.
درحال حاضر رقم های متعدد بادمجان در مناطقی نظیر فارس، هرمزگان، بوشهر، خوزستان و قسمت هایی از کرمان نظیر بم و جیرفت کاشته می شود.
مگس خربزه، یکی از آفات خطرناک مزارع جالیز محسوب می شود و دامنه انتشار آن از غرب دریای مدیترانه تا غرب هندوستان است.
این آفت در ایران دارای 3 تا 4 نسل است. در دارد. حشرات کامل مگس خربزه، اوایل خرداد از شفیره خارج شده و پس از جفتگیری شروع به تخم ریزی روی میوه های خربزه، طالبی، گرمرک، خیار، هندوانه و کدو می کنند.
بنابراین بهترین زمان مبارزه با این حشرات، است.
کودهای دامی یک منبع زیستی با ارزش هستند که علاوه بر مزایای مثبت بوم شناختی و محیطی در ایجاد پایداری در کشاورزی، اصلاح ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک و نیز افزایش توان حفظ رطوبت در خاک نقش مؤثری دارند.
ورمی کمپوست یک کود آلی زیستی است که از طریق تبدیل ضایعات آلی، طی یک فرایند غیرگرمادوست توسط عمل مشترک کرم های خاکی و میکروارگانیسمهای خاک تولید میشود و با داشتن مقادیر زیادی مواد هیومیکی یک کود زیستی محرک رشد گیاه است.
بسیاری از پژوهش ها تأیید کرده اند که کود ورمی کمپوست اثر مثبتی روی رشد گیاه دارد. افزودن ورمی کمپوست و ورمی واش به خاک اثر مثبتی را بر پارامترهای رشدی و ویژگی های غده در گیاهان نشان داده است.
خوشاریزه، گیاهی است علفی، یکساله، و معطر از تیرۀ چتریان به ارتفاع حدود 30 تا 100 سانتیمتر که در ارتفاعات 1500متری لرستان، به ویژه اشتران کوه، کوهکال، گرینکوه، و سفیدکوه به وفور یافت می شود.
جنس خوشاریزه در ایران 4 گونۀ علفی معطر دارد که دو گونۀ آن انحصاراً مختص ایران هستند.
دو گونۀ دیگر، علاوه بر ایران در سواحل مدیترانه، سوریه و ارمنستان میروید.
قسمت های استفاده شدە ی خوشاریزه، اندام هوایی آن است که معطر است و طعمی دلپذیر دارد و سبب تحریک بعضی از ریززنده های تخمیری در تولید لبنیات می شود.
در طب سنتی به منظور تقویت معده از آن استفاده می شود. این گیاه با نام محلی فیاله به عنوان چاشنی در غذا نیز استفاده می شود.
همچنین تأثیرات ضدباکتریایی عصارە ی اتانولی آن بر روی باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس و استرپتوکوکوس فکالیس و عفونت های بانوان، به اثبات رسیده است.
تحقیق روی کلون های مختلف سیب زمینی ترشی، نشان داد که در برداشت تابستانه نسبت به برداشت زمستانه، عملکرد زیست توده اندام های هوایی و غلظت های همی سلولز، پروتئین، لیپیدها و عصاره بیشتر و عملکرد غده و غلظت های سلولز و لیگنین کمتری داشت.
از طرفی دیگر نیز برخی پژوهشگران در پژوهش هایی گزارش کردند که میزان عناصر ماکرو اندام هوایی سیب زمینی ترشی در مقادیر مختلف نیتروژن متفاوت بود، به طوری که بیشترین میزان سدیم با کاربرد 50 کیلوگرم نیتروژن درهکتار، بیشترین مقدار منیزیم و سولفور با کاربرد 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و بیشترین مقدار نیتروژن با کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد.
سیب زمینی ترشی، از خانواده آفتابگردان و بومی آمریکای شمالی است و در بیشتر مناطق جهان رویش دارد. سیب زمینی ترشی در ابتدا به عنوان غذای انسان و دام مورد استفاده قرار می گرفت ولی امروزه بخشی از محصول مزارع زیر کشت آن، به تولیدات صنعتی مثل اتانول و فروکتوز اختصاص یافته است.
ارتفاع بخش هوایی این گیاه تا ۳۵۰ سانتیمتر رسیده و دارای رشد انبوه و با تولید برگ های نسبتا پهن و حجیم بوده و استعداد مناسبی برای تولید علوفه دارد.
میزان علوفه سبز این گیاه تا ۷۰ تن و میزان ماده خشک علوفه تولیدی آن تا ۲۶ تن در هکتار گزارش شده است.
علوفه خشک این گیاه منبع خوبی از پروتئین با مقدار لیزین بالا است. رقم های جدید این گیاه برای تولید محصول زیاد و مواد مغذی اصلاح شده اند. مجموع مواد مغذی قابل هضم علوفه آن بر اساس ماده خشک ۶۱_۶۷ درصد بیان شده است. میزان پروتئین خام مجموع بخش های هوایی این گیاه از ۵ تا ۱۶/۷ و در برگ ها تا ۲۰/۷ درصد گزارش شده است.
یکی از بخش های در حال رشد باغبانی در جهان و ایران، تولید گیاهان زینتی است. بسیاری از این گیاهان منشا استوایی دارند، بنابراین شرایط محیط های گلخانه ای آن ها با زیستگاه بومی این گیاهان متفاوت است، در نتیجه گیاهان تحت تنش قرار می گیرند و مستعد آلودگی به انواع عوامل بیماریزا می شوند.
باکتری های پکتولیتیک یکی از عوامل مهم خسارتزا در گیاهان زینتی به حساب می آیند. وقوع انتروباکتریاهای پکتولیتیک عامل پوسیدگی نرم و لکه برگی گیاهان زینتی در بسیاری از کشورهای جهان و از جمله گلخانه های شمال ایران هستند.
انجیر، یک درخت غیرمعمول است، چون دو نوع محصـول میوه در سال تولید میکند. اولین محصول میوه، از جوانه های محوری برگ بر روی شاخه رشد سال قبل حاصل می شود که محصول بِربا نامیده شود.
✔️دومین محصول، از جوانه های محوری برگ بر روی شاخه ی رشد سال جاری حاصل می شود که دومین محصول یا محصول اصلی نامیده می شود.
✔️بر اساس نوع و ساختمان گل ها و نیاز آن ها برای گرده افشانی و لقاح جهت تشکیل، رشد و رسیدن میوه، انجیر به چهار نوع کاپری فیگ، ازمیر، معمولی و سان پدرو، طبقه بندی می شود.
✅کاپریفیگ، انجیر غیر خوراکی است که در اصطلاح محلی به نام های بر انجیر، کوهی، نر و وحشی نامیده می شود.
✔️تشکیل میوه و انجام عمل لقاح و رسیدن محصول اصلی نیاز به گرده افشانی دارد.
✅در نوع ازمیر، گل های ماده خامه بلند دارد و نیاز به گرده افشانی دارد.
✅در نوع معمولی، تشکیل میوه به صورت پارتنوکارپی است و احتیاجی به گرده افشانی ندارد.
✅و در نوع سانپدرو، اولین محصول میوه به صورت پارتنوکارپی تولید می شود، در صورتی که تولید دومین محصول پارتنوکارپ نبوده و احتیاج به گرده افشانی دارد.