شانکر عمقی پوست گردو

زخم های ایجاد شده از شانکر عمقی پوست عمیق تر و خطرنـاک تـر از شـانکر سـطحی اسـت. 

عامل آن بـاکتری rubrifaciens Brenneria اسـت. ایـن گونه ارتباط فیلوژنیک نزدیکی بـا گونـه nigrifluens. B ،عامـل شـانکر سـطحی پوسـت دارد، و بـرای اولین بار در اواسط دهه 1960 از nigrifluens. B تشخیص داده شد. 

گردو تنهـا میزبـان شـناخته شده آن است. ایـن بیمـاری تـاکنون از ایران گزارش نشده لیکن با توجه به عمق زیاد شانکرهای سطحی درختان گردو در ایـران ، بررسـی دقیقتر اتیولوژی آن لازم است. 

نشانه های بیماری:

معمولاً درختان 8-6 ساله یا مسن تر به این بیماری مبتلا میشـوند. ایـن نـوع شـانکر به صـورت شکاف های طولی در پوست تنه و شاخه های اصلی دیده می شود کـه از اواخـر بهار تا اوایل پائیز، از آنها تراوشات غلیظ قهوه ای - قرمز رنگی (حاوی سلول های بـاکتری و شـیره گیاهی) به بیرون جاری می شود. این تراوشات پس از خشک شدن، قهوه ای - سـیاه ر نـگ شـده و به درخت می چسبد. در کنار شانکرها، لکه های متعدد گرد و تیره ای که تـا چوب نفوذ می کنند، دیده میشوند.

 میزان رشد شانکرها مـرتبط بـا سـن درخـت، شرایط محیطی و فصل است و به 30 سانتی متر در بهار و 60 سانتی متر در تابستان میرسد. 

این باکتری با مصدوم کردن آوند آبکش، موجب اختلال در حرکـت قنـد و در نتیجـه، ایجـاد نشانه هـای عمـومی زوال ماننـد تنکـی تـاج، زردی بـرگ و خـزان زودرس، خـشکی شـاخه، افـت محصول و حتی مرگ درخت میشود. البته بخـش عمـده ای از ایـن صـدمات ناشـی از تـنش هـایی است که قبلاً درخت را ضعیف و مستعد ابتلا بـه شـانکر کـرده انـد و شـانکر بـه تنهـایی نمـی توانـد درختان قوی و شاداب را از پای در آورد. 

چرخه بیماری:

باکتری تا چند هفته در تراوشات زنده می ماند اما بر سطح درخـت یـا در خـاک بـه مـدت طـولانی زنده نمی ماند. سپس توسط باران و آبیاری بارانی با زاویه باز و از طریق زخم هـای عمیقـی کـه بـه پوست داخلی رسیده اند، سایر درختان را آلوده می کند. چنـین زخـم هـایی بـه طـور معمـول توسط باکتری در شانکر یا تراوشات آن زمـستان گـذرانی

می کند و در بهار، به همراه تراوشات به بیرون راه می یابد. سپس توسـط ادوات میـوه تکـانی یاباران به زخم.های عمیق پوستی راه یافته و درخت را به طور سیـستمیک آلـوده می کنـد . درختـان ضعیف، دچار نشانه های شانکر و زوال عمومی می شوند اما درختان قویتر، بی نشانه می مانند و می توانند با تولید پیوندک آلوده، باکتری را منتشر کنند.

کنترل:

1 .اقدامات زراعی:

شدت این بیماری مرتبط با شـدت تـنش هـای محیطـی اسـت و بهتـرین راه کنتـرل آن ، تـامین سلامت و شادابی درخت است. کوددهی و آبیاری به موقع مانع ایجاد یا گسترش شـانکر مـی شـود. 

خشکی درخت را مستعد ابتلا کرده و شانکر در خاک های خشک، فقیر و تابستان های گرم طغیـان میکند. در چنین شرایطی، درختان آلوده قابل درمان نیستند و اگر هم قبلاً درمان شده اند، بـاکتری سیستمیک بوده و مدت ها دردر ختان بی نشانة بهبود یافته باقی می ماند، مجدداً شانکردار مـی شـوند . 

بهترین روش آبیاری در مدیریت این بیماری استفاده از سیستم های تحت فشار با دو لـوپ دایـره ای به فواصل نیم و یـک متـر از تنـه در سـایه انـداز درخـت اسـت . بـرای تقویـت درخـت لازم اسـت 

کودهای فسفاته و پتاسه (1-5/0 کیلو به ازای هر درخت، بسته به انـدازه درخـت ) در اسـفند مـاه و کود ازته (1 -5/0 کیلو به ازای هر درخت در دو نوبت نیمی در فروردین و مـابقی یـک مـاه بعـد ) استفاده شود . به علاوه استفاده از کود دامی در زمستان (40-30 تن در هکتار هر 3-2 سال یک بار) به صورت برگرداندن به عمق 30 سانتی متری خاک توصیه می شود. 

2 .برداشت صحیح میوه:

 زخم های عمیق پوستی که به تازگی در تنه و شاخه هـای بـزرگ ایجـاد شـده انـد، مهـم تـرین راه نفوذ باکتری rubrifacirens. B هستند و لذا باید دقت کـرد کـه درخـت در هنگـام برداشـت 

میوه زخمی نشود. ضدعفونی چـوب میـوه تکـانی و گیـره هـای دستگاه تکاننده میوه از درختی به درخـت دیگـر لازم نیـست امـا هنگـام ورود بـه یـک بـاغ سـالم، اهمیت بالایی دارد. 

3 .مبارزه شیمیایی:

این بیماری تاکنون با اسـتفاده از سـموم شـیمیایی رایـج یـا تزریـق آنتـی بیوتیـک قابـل کنتـرل نبوده است. جراحی شانکر بـه همـراه ضـد عفـونی بـا سـموم مـسی یـا هیپوکلریـت سـدیم فقـط در مراحـل اولیـه تـشکیل شـانکر و بـه مجـرد مـشاهده اولـین نـشانه هـا ی آن مـوثر اسـت امـا در شانکرهای پیشرفته نه تنها موجب ریشه کنی باکتری نمی شود، بلکه ممکن است منجر بـه تـضعیف 

بیشتر درخت و تشدید بیماری شود.

 ۴. استفاده از ارقام مقاوم:

از نظر منـابع ژنتیـک مقاومـت، کلیـه ارقـام گـردو از جملـه گـردوی ایرانـی بـه شـانکر عمقـی پوست حساساند و تا کنون رقم مقاومی گزارش نشده اسـت امـا شـدت و شـیوع آن در Hartley بیشتر است