پوشش واکس، عملیات ویژه قبل از قرار دادن میوه در انبار و یا به ندرت در زمان بسته بندی مرکبات است که با سه هدف انجام می شود:
1- فراهم کردن درخشندگی مورد نیاز جهت بازارپسند شدن میوه.
2- حفاظت از اتلاف آب، به عنوان پوشش جایگزین واکس طبیعی میوه، که در طی عملیات شستشو حذف می شود.
3- به عنوان حامل قارچ کش یا هر ترکیب زیستی یا تنظیم کننده های رشد گیاهی عمل می کند. در حالتی که همراه با عامل زیستی برای کنترل پاتوژن ها استفاده می شوند، باید دقت کرد که با عامل زیستی سازگار باشد.
پوشش های واکس از مواد شیمیایی مختلفی ساخته شده که ممکن است غیر خوراکی باشند. اما در عملیات خشک کردن، بخشی از آن تبخیر می شود.
تنها واکس های خوراکی (موم زنبور عسل، واکس کارنوبا و نیشکر) از این قاعده مستثنی بوده و روی میوه باقی می مانند.
معمولا این پوشش ها باید توسط مقامات ذی صلاح کشورهای مربوطه تایید شده و برای استفاده روی میوه ها گواهی شده باشند.
برای میوه های صادراتی چنین پوشش هایی باید استانداردهای کشورهای وارد کننده را دارا باشند.
واکس نباید زیاد غلیظ باشد چون مانع تنفس میوه شده و میوه بدطعم و تلخ مزه می شود. بنابراین باید حتما با آب مقطر رقیق شود.
یک گیاه سالم و قوی نقطه یخبندان پایین تری دارد. مصرف کودهای شیمیایی اصلی لازمه ی سلامتی گیاه است. به همان نسبت مصرف ریزمغذی ها در سلامتی و قدرت گیاه مؤثر و مهم تلقی می شود.
تجربه نشان داده که عنصر منیزیم در مقاومت مرکبات به سرما نقش مهم تری دارد.
بعضی از محققان مصرف سدیم را در ایجاد مقاومت های بیشتر مؤثر می دانند. در مناطقی که خطر سرما، درختان را تهدید می کند، نباید از کودهای ازته استفاده نمود.
این نکته هم حائز اهمیت است که یک گیاه ضعیف و آفت زده کمتر می تواند در مقابل سرما مقاومت نماید.
عامل بیماری ویروسی کاچکسیا یک ویروئید به نام ویروئید کوتولگی رازک یا همان (Hop Stunt Viroid (HSVD است. همان طور که می دانید ویروئید ها عامل به وجود آورنده ی بیماری های گیاهی هستند که باعث اختلال در رشد گیاه می شوند.
برخی از سوخت های جامد تهیه شده از کک های نفتی یا موم های نفتی هستند که گاهاً به صورت آجر بسته بندی شده و در بازار موجود می باشند.
برخی دیگر از این سوخت ها را داخل سطل ها و یا ظروف آهنی جای داده که قابل پرشدن مجدد هستند.
این نوع سوخت ها بیشتر در گرم کردن باغات هلو و مرکبات و سیب کاربرد دارد، به عنوان مثال دو قالب نفتی در زیر هر درخت هلو به ویژه پس از شکفته شدن شکوفه ها کاربرد مؤثری در مبارزه با یخبندان دارد.
ایجاد دود جهت پوشش دادن سطح باغ و جلوگیری از تشعشع توسط مصرف سوخت هایی چون چوب، ذغال سنگ، خاک ذغال، کاه، کود حیوانی و بوته های خشک و غیره نیز از روش های معمول جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه است.
مبارزه با سرما توسط آب پاشی بر روی درخت نیز از روش هایی است که امروزه از آن در بعضی از نقاط جهان استفاده می گردد.
زمانی که آب از مایع به یخ تبدیل می شود، مقداری گرما تولید می کند.
در طول یخ زدن، گرمای نهان آزاد شده و گرمای از دست رفته پوشش گیاهی و محیط را جبران می کند.
آبی که برای غرقاب کردن مصرف می شود، معمولاً درجه حرارت بالاتری نسبت به سطح سرد زمین مزرعه و باغ داشته و بدینوسیله از نزول زیاد درجه حرارت زمین جلوگیری می نماید.استفاده از آب چاه بهتر است.
خاک های بسیار حاصلخیز به دلیل افزایش رشد سبزینه ای برای کشت زعفران مناسب نیستند.
مصرف کود حیوانی منافع بسیاری برای زعفران دارد که عبارتند از:
1- مقاومت گیاه زعفران در مقابل یخ زدگی پیازها در زمستان خیلی بیشتر می شود.
2- کود حیوانی رطوبت خاک را نگه می دارد؛ لذا گیاه در مقابل خشکسالی بهتر مقاومت می کند.
3- پیاز از گرمای تابستان در زیر خاک کمتر صدمه می خورد.
دستور کوددهی:
مزرعه زعفران خود را فقط با کود حیوانی تقویت کنید. در مورد کود ازته توجه کنید که اگر از 100 کیلوگرم در هکتار اوره بیشتر مصرف شود، گل آوری پیاز کاهش یافته و در عوض بچه زائی آن زیاد می شود.
از مصرف کود محلول کامل (ازت، فسفر و پتاس) در اواخر بهمن یا اوایل اسفند ماه غافل نشوید.
تحقیقات نشان داده است که پس از بهمن ماه که پیاز زعفران ریشه های خود را از دست می دهد، مصرف یک بار از کود های محلول بسیار مفید خواهد بود. این کود توسط برگ های زعفران می تواند جذب و به پیازها منتقل کند و باعث درشتی آن ها شود و سال بعد تا 30 درصد عملکرد را افزایش دهد.
کشت زعفران می تواند توسط ماشین و به صورت ردیفی باشد و یا به صورت کرتی و با دست انجام پذیرد.
ولی آنچه که مهم است این که ردیف ها مستقیم بوده و با فاصله مساوی از همدیگر قرار گیرند.
فاصله معمولا در کشت کرتی 30 - 25 سانتی متر و عمق کشت را نیز لااقل 25 - 20 سانتی متر انتخاب کنید. در حالی که این فاصله و این عمق با تراکتور مقدور نیست.
مگر اینکه فاصله ردیف ها را به 40 تا 45 سانتی متر افزایش دهیم که در نتیجه تراکم بذر کم شده و محصول مزرعه پایین می آید.
موضوع بسیار مهمی که در نحوه کاشت پیازها باید مورد توجه قرار داد، این است که می بایست از کشت چاله ای که در آن چند پیاز ریز و درشت در کنار هم و در یک جا در چاله قرار گیرد، اجتناب کرد.
در این مورد می توان به کشت تسبیحی اقدام کرد. به این صورت که پیازها تک تک و به فاصله 5 تا 7 سانتی متر از یکدیگر و یا به صورت زیگزاگ و جوانه انتهایی به طرف بالا، در ته شیار قرار داده شده و روی آن به ارتفاع 5 تا 10 سانتی متر با خاک پوشانده شوند.
در کشت تسبیحی هر پیاز به تنهایی فضا و غذای کافی در دسترس خواهد داشت و برای سال های بعد پیازهای درشت به وجود آورده و در نتیجه باعث افزایش تولید در سال های دوم و سوم می شود.
اما در کشت چاله ای، پیازها از همان سال اول در رقابت جذب غذا بوده و دیرتر درشت می شوند و از سال سوم است که مزرعه به محصول قابل توجه ای می رسد.
عمق کاشت را 20 تا 25 سانتی متر انتخاب می کنیم تا مزرعه از گرمای تابستان و یخ زدگی زمستان و صدمه خشکسالی ها و ابتلا به کنه خاکی کمتر صدمه ببیند.
قبل از این که پیازها در اثر ماندگاری طولانی در زمین ریز شوند به تجدید مزرعه اقدام شود.
پیاز زعفران از نیمه اردیبهشت به بعد پس از زرد شدن و خشکیدن برگ ها به خواب می رود و تا اوایل تیرماه در خواب کامل و حقیقی به سر می برد.
بنابراین در طی این مدت که هوا نیز آن چنان گرم نشده، بهترین موقع کندن پیاز از مزرعه قبلی و انتقال و کشت آن در مزرعه جدید است.
جابجایی پیازها در مرداد و شهریور به گل آوری لطمه می زند و این یکی از دلایل کم محصولی سال اول در مزارع زعفران همان سال می شود. زیرا انتقال در مرداد و شهریور به جریان تشکیل گل در داخل جوانه پیاز لطمه زده و گرمای هوا و خاک در این دو ماه برای سلامت پیاز مضر است.
هرچه فاصله کندن پیاز از زمین قبلی و کاشتن آن ها در مزرعه جدید کوتاه تر باشد، بهتر است. زیرا پیازها پس از خروج از خاک مقدار زیادی از رطوبت خود را از دست می دهند.
❌بنابراین از انباشتن پیاز روی هم و یا نگهداری طولانی مدت آن ها در انبارهای محلی حتما خودداری شود.
عوامل غیرزنده مانند ریزگردهای عربی، خشکسالی و خشکی، سرما، عوامل جنگل شناسی مانند رقابت درختی، قطر و سن درخت، عوامل انسانی مانند کشت زیراشکوب و چرای دام را از عوامل تأثیرگذار بر خشکیدگی بلوط می دانند.
پژمردگی اولین اثر قابل رؤیت خشکیدگی در درخت است که به تدریج با کاهش شدید آب در بافت ها، اندام ها و برگ درخت که ابتدا حاشیه آن زرد رنگ و سپس خشک می شود و بعد از آن به سرشاخه ها و شاخه ها سرایت می کند.
این پدیده 3 تا 5 سال طول می کشد. رشد گونه های درختی علاوه بر خصوصیات ژنتیکی به عوامل مختلف محیطی و رویشگاهی مانند خاک، اقلیم والبته فیزیوگرافیکی منطقه بستگی دارد.
پی بردن به نوع و میزان ارتباط عوامل فیزیوگرافیکی با جوامع جنگلی می تواند راهگشای بسیاری از چالش های موجود در ارتباط با مدیریت پایدار و درخور جنگل باشد.
در وضعیت دیم، به علت ضعف نسبی درختان، آفات و بیماری ها خسارت بیشتری وارد می کنند.
چوب خوارها، سوسک سرشاخه خوار، کاپنودیس و کنه از جمله آفات مشکل ساز در این وضعیت هستند. بازدید از باغ ها و هرس شاخه های خشک شده و جمع آوری و سوزاندن میوه های آلوده، نقش مهمی در جلوگیری از طغیان بـسیاری از آفات به ویژه سوسک سرشاخه خوار و زنبور مغزخوار بادام دارد.
موش کور علاقه شدیدی به پیاز زعفران دارد و به همین دلیل در مدت کوتاهی مزرعه را نابود می کند.
در صورت مشاهده این جانور در مزارع زعفران، باید به سرعت برای مبارزه با آن اقدام نمود. زیرا این جانور به سرعت زاد و ولد می کند.
روش های مبارزه:د
میدن انواع گازهای سمی لوله اگزوست یا دود کاه و پهن به داخل سوراخ های محل زندگی موش کور.
دمیدن گاز با استفاده از کپسول های گاز شهری به داخل لانه موش.
آب انداختن لانه های موش و انتظار بیرون آمدن و کشتن آن ها
گذاشتن قرص فوستوکسین در لانه موش به منظور مسموم نمودن آن ها
دادن طعمه مسموم فسفر دو زنگ در مسیر رفت و آمد موش ها
آنجا که در فصل زمستان در مناطق زعفران کاری تنها سبزی قابل توجه، علف سبز زعفران می باشد، خرگوش ها برای رفع گرسنگی علاقن زیادی نسبت به خوردن این سبزی خوش خوراک دارند؛ لذا خسارت خرگوش در این فصل از سال گاهی باعث انهدام مزرعه زعفران می شود.
برای مقابله با این جاندار از تله گذاشتن، محصور کردن زمین و طعمه مسموم (فسفر دو زنگ به نسبت 2/5 درصد در بلغور گندم روغن زده) استفاده می شود.
در نظام های کشت دیم باید توجه کرد که روش های تربیت درخت نباید به رشد رویشی بیش از حد منجر شود.
همچنین نفوذ زیاد نور به درون تاج، چندان مطلوب نیست.
بنابراین تربیت با روش محور مرکزی تغییر یافته با ارتفاع تنه 50 سانتی متر مناسب به نظر می رسد.
در سال اول پس از کاشت نهال در زمین اصلی، آن را از ارتفـاع 80 سانتی متری از سطح زمین کوتاه می کنند و در زمستان سال بعد قبل از متورم شدن جوانه ها، تعداد سه یا چهار شاخه را به عنوان بازوهای اصلی انتخاب و بقیه شاخه ها را حذف می کنند.
از آنجایی که پیاز زعفران مدت نسبتا زیادی یعنی 9 - 8 سال در زمین می ماند، خاک زمین باید متوسط تا نیمه سنگین و با زهکش خوب و مناسب باشد. بنابراین بهترین خاک لومی یا رسی شنی محسوب می شود.
متغیرهایی که بیشترین تأثیر را بر عملکرد گیاه زعفران دارند عبارتند از میزان ماده آلی، فسفر قابل جذب، ازت معدنی و پتاسیم تبادلی.
ماده آلی خاک علاوه بر تأمین مواد غذایی باعث بهبود خواص فیزیکی خاک و بهبود وضع ساختمان و کاهش شستشوی مواد غذایی می گردد. بنابراین افزایش مواد آلی باعث افزایش محصول نیز می شود.
با افزایش پتاسیم تبادلی و کاهش شوری آب، عملکرد زعفران بیشتر می شود.
بنابراین نباید شوری خاک و آب بیشتر از 4 هزار دسی زیمینس بر متر باشد. زیرا با افزایش بیش از حد شوری، عملکرد زعفران به شدت کاهش یافته و در صورت افزایش فسفر قابل استفاده، عملکرد زعفران کمتر می شود.
پی اچ خاک زعفران باید بین 8 - 7 باشد. زمین زعفران نباید دارای قلوه سنگ، علف های هرز، شور و فقیر باشد.
درختان مورد حمله این لیسه شامل سیب، گوجه، زردآلو، قیسی، زالزالک، گلابی، ازگیل، به، آلو، بادام و برخی درختان غیرمثمر است.
تفاوت لیسه میوه با لیسه سیب:
1. پروانه لیسه میوه زودتر از لیسه سیب شروع به پرواز می کند.
2. در لیسه میوه، لاروها از زیر پولک زمستانه که بیرون آمدند، داخل بافت برگ نمی شوند، بلکه در روی برگ های جوان پراکنده شده، مشغول بستن تار و تغذیه می شوند.
3. لاروهای لیسه میوه، تک تک در قسمت های مختلـف درخت به خصوص بین برگ ها در پیله سفید رنگ به شفیره تبدیل می شوند و پیله ها برخلاف لیسـه سـیب به طور متراکم و گروهی در نزدیکی هم قرار ندارد.
کنترل لیسه درختان میوه:
برای کنترل کردن آن از سـموم رایج و توصیه شده پس از متورم شدن جوانه ها و درست قبل از بازشدن گل ها استفاده شود.
جدول روش های کنترل آفات درختان میوه، کرم آلو، سرخرطومی گیلاس، زنبور مغزخوار بادام، کنه دونقطه ای و کنه تارعنکبوتی را مشاهده میکنید:
این آفت در مزرعه به ساقه ها و غده های پیاز حمله می کند و آن ها را سوراخ می نماید.
حمله آفت در اوایل رشد پیاز انجام می پذیرد و نتیجتاً برگ ها شروع به زردی می کنند.
علف های هرز میزبان آفت را قبل از کاشت گیاه از محدودە مزرعه جمع آوری کنید.
آبیاری بارانی می تواند به کنترل خسارات تریپس ها کمک نماید.
تنش خشکی می تواند بر صدمات حاصل از تریپس بیفزاید.
از نشاء های سالم و عاری از آفت برای کاشت بهره گیرید.
بادشکن ها می توانند مانع بسیار خوبی برای شیوع گستردە تریپس ها باشند.
گیاهان شدیداً آلوده را از مزرعه جمع آوری و معدوم سازید.
از ارقام مقاوم بهره گیرید. کاشت مخلوط هویج و پیاز در کاهش خسارات تریپس ها اهمیت دارد.
در مواقع ضروری برای کاهش خسارات تریپس می توان از سمپاشی با حشره کش هایی نظیر : مالاتیون، دیازینون، آلدرین و دیلدرین با غلظت 2 در هزار و فشار بالا استفاده نمود.
به طور کلی، حساسیت درختان خزان کننده به دمای سرمازدگی از مرحله تشکیل اولین غنچه به مرحله تشکیل میوه یا چغاله افزایش می یابد و در مرحله تشکیل میوه محصول، بیشترین احتمال صدمه وجود خواهد داشت.
معمولا خسارت سرمازدگی زمستانه نسبت به سرمازدگی دیررس بهاره کمتر است.
همچنین خسارت سرمازدگی زمستانه بیشتر روی درختان میوه خزان کننده و نیمه گرمسیری مانند زیتون اتفاق میافتد. در عرض های جغرافیایی بالاتر که زمستان ها خیلی سردتر است، پوست درخت و بافت های چوبی یا شکوفه ها یخ می زنند.
علائم سرمازدگی در درختان میوه شامل قهوه ای شدن سرشاخه ها، قهوه ای و سپس سیاه شدن کامل گل، سیاه شدن دم میوه، برنزی شدن رنگ برگ ها، ایجاد ترک روی پوست شاخه های محصولات زراعی یک ساله و دوساله و در صورت سرمای شدید ایجاد شکاف در تنه یا خشک شدگی آن است.
خسارت ناشی از سرمازدگی وارد شده به یک درخت میوه در شکل نشان داده شده است.
در زمستان های خیلی سرد بافت های چوبی شاخه ها آسیب می بیند یا تنه درخت یخ می زند.
در فصل بهار، مقاومت به سرما به علت بزرگ شدن غنچه ها و تشکیل گل ها کم می شود. گل های کاملا باز شده دارای آستانه های دمایی ببین -۳ تا -۱ درجه سلسیوس هستند.
سرمازدگی از نظر زمان رخ دادن، به دو نوع سرمازدگی بهاره و زمستانه و از نظر عامل ایجاد سرمازدگی به دو نوع سرمازدگی جبه های و تابشی تقسیم می شود.
در فصل بهار (سرمازدگی بهاره) و در سرمای زمستان (سرمازدگی زمستانه)، روی می دهد.
سرمای دیررس بهاره خیلی خطرناک تر از سرمای زمستانه است. خسارت های سرما در فصل بهار به درختان به ویژه به شکوفه ها بسیار بیشتر از خسارت های سرمازدگی در زمستان است و بیشترین آسیب ها به جوانه ها، شکوفه ها و میوه های تازه رشدکرده وارد می شود؛ اگرچه شاخه ها و برگ ها نیز تحت تأثیر قرار می گیرد.
گل ها و میوه های جوان حساس تر از میوه های رسیده هستند. با این حال، طول مدت این نوع سرمای بهاره کوتاه بوده و از چند ساعت تا حداکثر سه روز بیشتر نیست. با توجه به اینکه ریشه ها در داخل خاک فعال هستند، کمتر در معرض آسیب های ناشی
از سرمازدگی بهاره قرار می گیرند.
در این عارضه علائم اولیه به صورت یک شکاف زیپی شکل از ابتدا تا انتهای میوه ظهور می کند. گاهی اوقات ممکن است بیشتر از یک شکاف زیپ مانند ظاهر شود که شدت آن از شکاف نازک تا ضخیم و سطحی تا عمقی متغیر است.