عمق کاشت بذر

به قرار دادن بذر در زیر پوششی از خاک به منظور سبز شدن بذر و قرار گرفتن گیاه در زمین کاشت، کاشت بذر گفته می شود. عمق کاشت، عبارت است از ضخامت لایه ای از خاک که روی بذر قرار می گیرد. عمق بذرکاری به نسبت درشتی و ریزی بذر، جنس خاک و آب و هوا  متفاوت است. عمق کاشت، عامل حساسی است که احتمالاً پوشش گیاهی را تعیین می کند.

اگر بذر در عمق خیلی کم کاشته شود، در سطح قرار گرفته و به سرعت خشک می شود. از سوی دیگر، اگر در عمق خاک خیلی زیاد باشد جوانه زدن و رشد آن به تاخیر می افتد. به طور کلی بذر ها باید تقریبا در عمقی معادل سه تا چهار برابر قطرشان کاشته شوند. بدین ترتیب، مثلا بذر کرفس، ارزن، کتان یا یونجه و شبدر معمولا سطحی و بذر های گندم و جو کمی عمیق تر و بذر هایی مثل لوبیا و باقلا را عمیق می کارند.

عمق کاشت، همچنین به قوه و قدرت جوانه زدن بذر و قدرت بیرون آمدن جوانه از خاک نیز بستگی دارد. جنس خاک نیز در عمق کاشت بذر دخالت دارد. بدین معنی که در اراضی شنی و سبک که زود خشک می شوند، باید بذر کمی عمیق تر کاشته شود.

روش های بذرکاری زراعی:

بذر کاری به طریق مختلفی انجام می گیرد که هرکدام دارای محاسن و معایبی است. ولی مسئله مهم در تمام این روش ها این است که سعی شود شرایط مناسب برای جوانه زدن و رشد بعدی گیاهک فراهم شود.

مقدار بذر مصرفی به صورتی تنظیم گردد که تراکم زراعت در حد مطلوب باشد و عمق بذر در حد مناسب تنظیم شود. بذر ممکن است مستقیما در محل اصلی کاشته شود و یا ابتدا در محل های موقت مثل گلدان، جعبه کاشت، گلخانه یا خزانه کاشته شده و سپس در محل اصلی نشا کاری شود. بذرکاری در محل اصلی یا در خزانه معمولا بصورت دست پاش یا روی خطوط موازی و یا به صورت کپه ای انجام می شود.

عمق کاشت مناسب:

عمق کاشت مناسب شرایط مطلوبی برای جوانه زدن، سبز شدن، توسعه طوقه و ریشه ها را فراهم می کند. عمق کاشت نامناسب سبب تاخیر در سرعت سبز شدن بذر و ضعف بنیه گیاهچه می گردد. خاک های دارای بافت درشت نسبت به خاک های دارای بافت ریز از مقاومت کمتری در برابر خروج دانه برخوردار می باشند. پس عمق کاشت در خاکهای سبک نسبت به خاکهای سنگین، بیشتر می باشد.

عمق کاشت در خاک های شنی نیز بیشتر می باشد، چرا که میزان آب کمتری را در خود نگه داشته و به سرعت سطح آنها خشک می شود. در نتیجه رطوبت عمقی خاک برای رشد بهتر و بیشتر می باشد. در کشت دیم نسبت به کشت آبی، عمق کاشت بذر بیشتر می باشد چرا که رطوبت خاک کم و لایه سطحی خاک سریعتر خشک می شود.

حرارت مناسب خاک موجب افزایش سرعت جوانه زدن و سبز شدن بذر می شود. در خاک های سرد برای کاهش شدت تاثیر سرما عمق کاشت را کمتر در نظر می گیرند. یکی از عوامل موثر در انتخاب عمق کاشت روش کاشت می باشد.

خاکهای نیمه سنگین و سنگین بر اثر آبیاری غرقابی سله می بندند. پس در نتیجه باید عمق کاشت کمتر باشد که بذر در جریان سبز شدن با مقاومت کمتری روبه‌ رو باشد. نکته قابل توجه در این روش افزایش دفعات آبیاری می باشد. لازم به ذکر است که آبیاری به دفعات باعث سرد شدن زمین یا خاک می گردد. عوامل ذکر شده موجب تاخیر در سبز شدن محصول می شوند.

برای جلوگیری از چنین مشکلی می‌توان به دو روش زیر اقدام نمود:

الف) استفاده از تراکتور سبک با دنده سبک یا چنگک گردان به‌ منظور سله شکنی بعد از آبیاری اول در هوای سرد

ب) در هوای گرم استفاده از آبیاری های سبک با فاصله کم به منظور مرطوب و نرم نگه داشتن لایه سطحی خاک

در کاشت بر روی پشته مسئله مقاومت سله وجود نخواهد داشت پس در نتیجه می توان بذر را در عمق بیشتری کشت نمود. در این روش نیازی به آبیاری مکرر وجود ندارد و خاک بهتر گرم شده و بذر از رطوبت خاک کافی و تهویه مناسب استفاده می‌کند و به سرعت سبز می شود. مدت زمان رشد بذر در کاشت بر روی پشته دو هفته زودتر از آبیاری غرقابی می باشد.

به طور کلی بذرها در طی جریان سبز شدن به دو نوع اپی جیل و هیپو جیل تقسیم می شوند. بذرهایی که به طریقه اپی جیل سبز می شوند نسبت به بذرهایی که به طریق هیپو جیل سبز می‌شوند عمق کاشت بیشتری نیاز دارند. یکی دیگر از عوامل موثر در انتخاب عمق کاشت اندازه بذر می باشد. هر چه اندازه بذر بزرگتر باشد، بذر دارای ذخیره غذایی بیشتر و گیاهچه بزرگتری می باشد. در نتیجه می تواند در عمق بیشتری سبز شود.

عمق کاشت بعضی از محصولات:

عمق کاشت بذرهای بسیار ریز مانند یونجه و شبدر یک تا یک و نیم سانتی متر عمق کاشت در کتان، کنجد، لوبیا روغنی و چغندرقند ۲ تا ۴ سانتی متر

عمق کاشت در گندم، جو، ذرت خوشه‌ ای، بادام زمینی، عدس و لوبیا ۳ تا ۵ سانتی متر

عمق کاشت در ذرت، آفتابگردان و پنبه ۴ تا ۶ سانتی متر در غده سیب زمینی ۱۰ تا ۱۲ سانتی متر

در بعضی از گیاهان دو یا چند ساله مانند چغندرقند، شبدر شیرین و یونجه عمق کاشت مناسب سبز شدن از عمق کاشت مناسب برای توسعه طوقه و ریشه در اوایل فصل رشد متفاوت می باشد. این گونه گیاهان از مکانیسم انقباض ریشه استفاده می‌کنند و محل قرار گرفتن طوقه خود را نسبت به سطح خاک تنظیم می نمایند. انقباض ریشه گیاهچه یونجه در قسمت حد فاصل محور زیر لپه و ریشه انجام می‌شود.