آنجا که در فصل زمستان در مناطق زعفران کاری تنها سبزی قابل توجه، علف سبز زعفران می باشد، خرگوش ها برای رفع گرسنگی علاقن زیادی نسبت به خوردن این سبزی خوش خوراک دارند؛ لذا خسارت خرگوش در این فصل از سال گاهی باعث انهدام مزرعه زعفران می شود.
برای مقابله با این جاندار از تله گذاشتن، محصور کردن زمین و طعمه مسموم (فسفر دو زنگ به نسبت 2/5 درصد در بلغور گندم روغن زده) استفاده می شود.
درختان مورد حمله این لیسه شامل سیب، گوجه، زردآلو، قیسی، زالزالک، گلابی، ازگیل، به، آلو، بادام و برخی درختان غیرمثمر است.
تفاوت لیسه میوه با لیسه سیب:
1. پروانه لیسه میوه زودتر از لیسه سیب شروع به پرواز می کند.
2. در لیسه میوه، لاروها از زیر پولک زمستانه که بیرون آمدند، داخل بافت برگ نمی شوند، بلکه در روی برگ های جوان پراکنده شده، مشغول بستن تار و تغذیه می شوند.
3. لاروهای لیسه میوه، تک تک در قسمت های مختلـف درخت به خصوص بین برگ ها در پیله سفید رنگ به شفیره تبدیل می شوند و پیله ها برخلاف لیسـه سـیب به طور متراکم و گروهی در نزدیکی هم قرار ندارد.
کنترل لیسه درختان میوه:
برای کنترل کردن آن از سـموم رایج و توصیه شده پس از متورم شدن جوانه ها و درست قبل از بازشدن گل ها استفاده شود.
جدول روش های کنترل آفات درختان میوه، کرم آلو، سرخرطومی گیلاس، زنبور مغزخوار بادام، کنه دونقطه ای و کنه تارعنکبوتی را مشاهده میکنید:
این آفت در مزرعه به ساقه ها و غده های پیاز حمله می کند و آن ها را سوراخ می نماید.
حمله آفت در اوایل رشد پیاز انجام می پذیرد و نتیجتاً برگ ها شروع به زردی می کنند.
علف های هرز میزبان آفت را قبل از کاشت گیاه از محدودە مزرعه جمع آوری کنید.
آبیاری بارانی می تواند به کنترل خسارات تریپس ها کمک نماید.
تنش خشکی می تواند بر صدمات حاصل از تریپس بیفزاید.
از نشاء های سالم و عاری از آفت برای کاشت بهره گیرید.
بادشکن ها می توانند مانع بسیار خوبی برای شیوع گستردە تریپس ها باشند.
گیاهان شدیداً آلوده را از مزرعه جمع آوری و معدوم سازید.
از ارقام مقاوم بهره گیرید. کاشت مخلوط هویج و پیاز در کاهش خسارات تریپس ها اهمیت دارد.
در مواقع ضروری برای کاهش خسارات تریپس می توان از سمپاشی با حشره کش هایی نظیر : مالاتیون، دیازینون، آلدرین و دیلدرین با غلظت 2 در هزار و فشار بالا استفاده نمود.
1- لارو یا پروانه برگ خوار پسته
2- پسیل پسته که به شیره خشک معروف است.
3- زنبورهای مغز خوار پسته
4- زنجرک پسته
5- شپشک واوی پسته
6-افلاتوکسین (زهرابه ای است که به وسیله گروهی از قارچ ها (اسپرژیلوس) که جز کپک ها هستند، ترشح می شود. این قارچ ها با تغذیه از مواد غذایی، زهرابه تولید کرده و آن را داخل و یا روی مواد غذایی به جا می گذارند. این قارچ در شرایط حرارت و رطوبت مناسب بر روی میزبان(پسته)، شروع به رشد کرده و تولید زهرابه کرده که به انسان و دام ضرر فراوان می رساند.
7- کرم ریشه پسته
8- سرشانه خوار پسته
بالاترین میزان تولید انجیر در ایران و استان فارس، مربوط به شهرستان استهبان می باشد. کنه تارتن انجیر، یکی از آفات مهم در مناطق انجیرکاری ایران و جهان است. از واضح ترین علائم خسارت آن، خاک آلود شدن درختان آلوده است که باعث می شود کلیه برگ های درختان در اثر آلودگی شدید ریخته و بنابراین مقدار محصول ناچیز و گاهی به صفر برسد.
علاوه بر این چون درختان انجیر باید یک دوره طولانی، گرمای زیادی را تحمل نمایند؛ به دلیل عدم وجود برگ، این گرمای شدید علاوه بر صدمه به سرشاخه ها، سبب سوختگی ساقه ها نیز می شود.
با توجه به اهمیت کنه انجیر در شهرستان استهبان، در برخی باغ ها که تراکم کنه بالا می باشد، باغداران پس از اتمام مرحله گرده افشانی و با توجه به زمان آلودگی در تیر یا مردادماه، اقدام به سمپاشی علیه کنه مذکور می کنند.
کرم طوقه بُر یا cut worm یک آفت بسیار مخرب است که اگر به موقع کنترل نشود، خسارت جبران ناپذیری به گیاه وارد می کند. این کرم نام های دیگری همچون Agrotis segetum و turnip moth نیز دارد و لارو پروانه ی شب پرواز محسوب می شود.
زنبور سرشاخه خوار که به مگس اره ای نیز معروف است بر روی سرشاخه های جوان و شکوفه ها تخم گذاری می کند و هنگامی که لاروها از تخم بیرون می آیند از شکوفه ها و سرشاخه های جوان تغذیه کرده و داخل شاخه ها کانال ایجاد می کنند و در نهایت باعث خشک شدن آنها می شوند.
بر اساس شواهد به دست آمده، میوه های با رسیدگی زیاد، عدم تعادل نسبت ازت به فسفر و درختان قوی باعث ایجاد ضخامت در پوست و جدا شدن آن از گوشت می شوند. این پدیده در نارنگی های پونکن و ساتسوما شایع است. در برخی ارقام چون نارنگی نوشین می تواند ژنتیکی باشد. برداشت در مرحله صحیح رسیدگی، تیمار التیام دهی قبل از انبار، تهویه مناسب انبار و اجتناب از انبارمانی طولانی مدت در رطوبت نسبی بالا، آسیب پفکی شدن را کاهش می دهد.
خسارت ناشی از پوسیدگی میوه مرکبات در مناطق مرکبات خیز شمال کشور با داشتن شرایط آب و هوایی معتدل و بارندگی زیاد، به عنوان یکی از معضلات باغداری مرکبات است و همه ساله موجب خسارت اقتصادی فراوانی می شود.
خسارت این بیماری در باغ های با خاک سنگین و با زهکش نامناسب یا بدون زهکش در طی دوره های طولانی بارندگی و شبنم در اواخر شهریور و اوایل پائیز و در مرحله قبل از برداشت یا در طول دوره برداشت محصول زیاد است و در زمان تغییر رنگ میوه، این قارچ در سطح میوه روی درخت، به خصوص میوه های نزدیک سطح زمین یا حتی گاهی روی میوه های بالای درخت که در ارتفاع 1 - 1/5 هستند، آلودگی ایجاد می کند و موجب پوسیدگی میوه در باغ و انبار می شود.
بعضی از سال ها شدت آلودگی با بارندگی های طولانی همراه با وزش بادهای شدید بیشتر می شود.
کمبود رطوبت در زمان کاشت، سبب سبز غیریکنواخت شده و کمبود رطوبت در زمان گلدهی نیز منجر به تشکیل کمتر میوه و بدشکلی آن میشود.
در حالی که، تنش رطوبتی در نزدیکی دوره برداشت، سخت اندازه میوه را کاهش داده و بوته نیز سریع تر از بین میرود. نیاز آبی بوته هندوانه از زمان تبدیل گل ها به میوه، رو به افزایش بوده و اوج نیاز آن زمانی است که هندوانه کال درحال رسیدن است.
اگر آبیاری در این بازه زمانی کم باشد، هندوانه به اندازه کافی رشد نکرده و کیفیت میوه افت خواهد کرد.
با نزدیک شدن زمان برداشت، آبیاری باید محدود شود زیرا آبیاری زیاد در این مرحله، منجر به عارضه سفید شدن مغز گوشت هندوانه، کاهش درصد قند و ترکیدن میوه میشود.
حدود دو هفته پیش از آماده شدن میوه ها برای برداشت، آبیاری هندوانه را متوقف کنید؛ وقفه در این مرحله، سبب تمرکز بیشتر قندهای موجود در میوه شده (غلیظ شود) و میوه ها خوش طعم و شیرین تر می شوند.
سرخرطومی ریشه برنج سوسکی بیضی شکل با بدن کشیده است و نام علمی آن Hydronomus sinuaticollis می باشد. تخم آن سفید رنگ و شبیه به دانه ی برنج است. لاروها دارای سر قهوه ای رنگ و بدون پا هستند و طول آنها به 3 میلی متر می رسد.
حلزون ها و راب ها از برگ، ساقه، میوه و پوست درختان تغذیه کرده و خسارت کمی و کیفی (ایجادخوردگی) وارد می کنند.
حلزون از طریق علف های هرز کنار درخت خود را به میوه درخت می رساند و با تغذیه از پوست میوه، موجب زخمی شدن و در نتیجه پوسیدگی آن می شود و حتی اگر میوه را به این مرحله نرساند، قابلیت نگهداری در انبارها را از آن می گیرد.
حلزون همچنین با سوراخ کردن برگ درختان جوان، به ویژه نهال ها، صدمه و خسارت جدی به رشد درختان وارد می کند.
در ابتدا باید توجه داشته باشید که تله ها (کارت زرد، تله فرمونی و غیره)، در ارتفاع 150 تا 180 سانتی متری زمین نصب شده و در قسمت جنوبی، به سمت داخل درخت قرار گیرند.
تا حد امکان از انتقال میوه های آلوده به مناطق سالم جلوگیری کنید تا از انتشار آفت توسط جابه جایی مگس و لارو آن مقابله شود.
جمع آوری روزانه میوه های آلوده و ریخته شده در پای درخت و نابودی و دفن آن ها در عمق 50 سانتیمتری خاک می توان از انتشار آفت جلوگیری کرد.
پاشیدن آهک بر روی میوه های آلوده نیز می تواند مفید باشد.
محلول پاشی تنه و سر شاخه های اصلی درخت خصوصا قسمت های آفتاب گیر درخت با پروتئین هیدرولیزات 2 تا 3 درصد + 2 در هزار سم مالاتیون.
انجام مبارزه زراعی در فصل سرما (پا بیل کردن سایه انداز درختان)، به منظور از بین بردن شفیره های آفت.
عدم انبار کردن میوه های برداشت شده از باغاتی که وجود آفت در آن ها محرز می باشد.
1️⃣استفاده از تله زرد چسبنده: این وسیله شامل یک صفحه زرد رنگ چسبان است که به خاطر مواد به کار برده شده در آن و رنگ و بویی که دارد حشرات را به سمت خود جذب می کند. این روش در جمعیت بالای مگس ها کارآیی بهتری دارد. در میان مگس های به دام افتاده می توان نرخ آمار مگس های میوه مدیترانه ای را تخمین زد.
2️⃣تله مکفیل: تله مکفیل سه سوراخ که توسط یک ماده جلب کننده شارژ شده و بیشتر حشرات جنس ماده را به سمت خود کشیده و به دام می اندازد.
3️⃣تله مکفیل فرومونی: این تله توسط فرومونی جلب کننده شارژ شده و برخلاف تله قبل مگس های نر را به سمت خود جذب کرده و اسیرمی شود.
4️⃣تله فرومونی دیاموند : که شامل یک صفحه چسبان است که با فرمون جلب کننده شارژ شده و مگس های نر را به سمت خود جلب می سازد.
مگس ماده در پوست میوه تخم ریزی می کند و لارو از گوشت میوه تغذیه نموده، در اثر تغذیه لارو و فعل و انفعالاتی که در میوه انجام می شود، معمولا یک نوع لهیدگی و تغییر رنگ مخصوصی در میوه دیده می شود.
موجب ریزش شدید و نا به جای میوه می شود.
محل تخم گذاری روی میوه های سبز (گریپ فروت و نارنج)، علاوه بر شکافی که توسط تخم ریز حشره ماده ایجاد می شود، مقداری صمغ نیز در محل مورد نظر مشاهده می گردد. محل تخم ریزی روی میوه بعد از چند روز تغییر رنگ داده و متمایل به زرد می شود.
با توجه به این که میوه نارنج و گریپ فروت دارای پوست نسبتا ضخیمی می باشند و تخم ها در داخل پوست میوه قرار داده می شوند، پوسیدگی حاصل از فعالیت تغذیه ای لاروها به تدریج و در یک زمان طولانی تری حادث می شود.
پوسیدگی در ارقامی با پوست نازک و نرم (نارنگی و کامکوات)، خیلی سریع تر و در مدت کوتاه تری اتفاق می افتد.
علائم آلودگی روی میوه پرتقال تامسون ناول و سانگین به صورت هاله ی نارنجی رنگ در اطراف محل تخم گذاری مشاهده می شود.
مهمترین آثار خسارت شته، پیچیدگی برگ در سر شاخه های جوان و برگ های تازه رشد کرده مشاهده می شود. بدین ترتیب که برگ های آلوده حالت شاداب و چرب خود را از دست می دهند. شاخه های آلوده نیز اغلب کوتاه و پیچیده می شوند.
همچنین به دلیل مکیدن شیره ی گیاهی و ترشح عسلک، موجب بروز دوده (فوماژین) روی برگ ها، میوه ها و شاخه ها می شوند.
این آفت در تراکم زیاد باعث ریزش گل و میوه های کوچک می شود بدین ترتیب که برگ ها آلوده می گردد.
شته ها دشمنان طبیعی زیادی مانند کفشدوزک ها و بالتوری ها دارند که موجب کاهش جمعیت شته ها روی درخت می گردد.
سمپاشی مکرر حشره کش ها موجب کاهش جمعیت حشرات مفید می گردد و در ضمن استفاده از یک نوع سم یا سموم مشابه نیز سبب مقاوم شدن شته ها در برابر سموم می شود.
استفاده از سموم شیمیایی مناسب.
افزایش غلظت ازت و کاهش غلظت پتاسیم در برگ ها موجب تغذیه بهتر و رشد سریع جمعیت شته ها می گردد. پس از مصرف بیش ازحد کودهای ازته خودداری شود و استفاده از کودهای پتاسیم دار مناسب می باشد.
ملخ آسیایی ( Locusta migratoria) که به آن ملخ اروپایی نیز گفته می شود، دارای گونه های متفاوتی است و دو فاز مهاجر و انفرادی دارد. مشخصات ملخ در فاز مهاجری و انفرادی با هم متفاوت است. این آفت اغلب در اطراف دریاچه ها و رودخانههای مجاور زندگی می کند.
✔️کفشدوزک کریپت مهمترین حشره شکاری بالشتک مرکبات در باغ های مرکبات شناسایی شده است. لاروهای کریپت ترجیحاً از کیسه های تخم تغذیه می کنند.
✔️هرس داخلی تاج و حذف شاخه های خشک به ویژه در درختان مسن که مکان های مناسبی برای آفت محسوب می شود.
✔️هرس قسمت های پایینی تاج در درختان جوان.
✔️در صورت نیاز به مبارزه شیمیایی، مناسب ترین زمان از اواخر خرداد تا اوایل تیرماه همزمان با اوج حضور جمعیت پوره های سن یک است.
✔️نزدیک بودن درختان مرکبات به یکدیگر سبب انتشار آفت در منطقه و همچنین افزایش رطوبت می گردد.
بنابراین توصیه می شود فاصله کاشت درختان از یکدیگر، در زمان احداث باغ رعایت شود.
✔️در صورت آلودگی شدید، روغن پاشی زمستانه درختان پس از هرس در اسفند ماه توصیه می گردد. از آنجا که زمستان گذرانی آفت به صورت پوره های سن دو در سطح زیرین برگ ها می باشد، بنابراین پوشش کامل درخت با محلول سم باید مد نظر قرار گیرد.